Yeme bozukluğu testi, kişinin yeme davranışlarını, kilo algısını, beden imajını ve duygusal yeme eğilimlerini değerlendirmek amacıyla kullanılan psikolojik ölçüm araçlarını ifade eder. Anoreksiya nervoza, bulimia nervoza, tıkınırcasına yeme bozukluğu, duygusal yeme, kontrol kaybı, aşırı diyet yapma, kilo takıntısı ve beden memnuniyetsizliği gibi unsurlar bu testlerin değerlendirme alanlarını oluşturur.
Bu testler şu durumlarda önerilir:
Psikolojik etkenler:
Diyet davranışları, kontrol kaybı ve ağırlık takıntısı değerlendirilir.
Kişinin yeme üzerindeki kontrolünü değerlendirir.
Yeme bozukluğu riskini saniyeler içinde değerlendirebilir.
Aşağıdaki sorulara “Evet” yanıtı veriyorsanız risk olabilir:
Profesyonel değerlendirmede:
Tedavi bileşenleri:
Yeme Bozukluğu Testi Nedir ve Ne Zaman Uygulanır?
Yeme bozukluğu testi, bireyin yemek yeme alışkanlıklarını, duygusal tepkilerini ve vücut algısını anlamaya yönelik yapılan bir değerlendirme yöntemidir. Bu testler genellikle psikologlar, psikiyatristler veya klinik uzmanlar tarafından uygulanır.Bu testler şu durumlarda önerilir:
- Kilo vermeye aşırı odaklanma
- Aşırı yemek yeme atakları
- Yemek sonrası suçluluk hissetme
- Kendini aç bırakma
- Gizli yeme davranışları
- Sürekli diyet yapma isteği
- Beden görünümünden memnun olmama
Yeme Bozukluklarının Psikolojik Temelleri
Yeme bozuklukları çoğu zaman duygusal çatışmalar, stres ve kontrol ihtiyacıyla ilişkilidir. Yemek, kişi için bir başa çıkma mekanizmasına dönüşebilir.Psikolojik etkenler:
- Düşük benlik saygısı
- Mükemmeliyetçilik
- Travmatik yaşam deneyimleri
- Sosyal medya etkisi
- Aile baskısı
- Depresyon ve anksiyete
En Sık Kullanılan Yeme Bozukluğu Testleri
Yeme bozukluğu değerlendirmelerinde yaygın olarak kullanılan çeşitli ölçekler vardır.1. EAT-26 (Yeme Tutum Testi)
Dünya genelinde en yaygın kullanılan tarama testidir.Diyet davranışları, kontrol kaybı ve ağırlık takıntısı değerlendirilir.
2. BULIT-R (Bulimia Testi)
Özellikle bulimik davranışlar ve tıkınırcasına yeme alışkanlıklarını ölçer.3. BES (Binge Eating Scale)
Tıkınırcasına yeme bozukluğunun derecesini belirler.Kişinin yeme üzerindeki kontrolünü değerlendirir.
4. SCOFF Testi
Kısa ve hızlı bir tarama aracıdır.Yeme bozukluğu riskini saniyeler içinde değerlendirebilir.
Evde Yapılabilecek Yeme Bozukluğu Tarama Soruları
Aşağıdaki sorular profesyonel test yerine geçmez ancak risk seviyesini görmenize yardımcı olur.Aşağıdaki sorulara “Evet” yanıtı veriyorsanız risk olabilir:
- Kilonuzdan memnun olmadığınız için sık sık yemek atlar mısınız?
- Yemek yedikten sonra suçluluk hisseder misiniz?
- Çok kısa sürede aşırı miktarda yemek yediğiniz olur mu?
- Kilo almamak için kendinizi aç bırakmaya çalışır mısınız?
- Aynada bedeninizi olduğundan daha kilolu algılar mısınız?
- Kilo alma korkusu günlük yaşamınızı etkiliyor mu?
Yeme Bozukluğu Testlerinin Değerlendirme Alanları
Testler çok yönlü değerlendirme yapar:- Yeme davranışı düzeni
- Duygusal tetikleyiciler
- Vücut memnuniyeti
- Aşırı kontrol veya kayıp hisleri
- Diyet alışkanlıkları
- Atak hâlinde yeme eğilimleri
- Sağlık riskleri
Yeme Bozukluğu Türlerinin Testteki Yansımaları
Her bozukluk tipi farklı davranış örüntüleri gösterir.Anoreksiya Nervoza
- Aşırı kilo kaybı
- Kalori takıntısı
- Kilo almaktan yoğun korku
- Vücudunu olduğundan kilolu görme
Bulimia Nervoza
- Tıkınırcasına yeme atakları
- Ardından kusma, laksatif kullanma gibi telafi davranışları
- Yoğun suçluluk hissi
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu (Binge Eating)
- Kontrolsüz ve hızlı yemek yeme
- Telafi davranışı yoktur
- Duygusal nedenlerle aşırı yeme
Ortoreksiya
- Sağlıklı beslenme takıntısı
- Besinleri “iyi–kötü” diye ayırma
- Sosyal yaşamdan uzaklaşma
Test Sonuçlarının Profesyonel Değerlendirmesi
Test sonuçları tek başına teşhis koymaz; bir psikiyatrist veya psikolog tarafından değerlendirilmelidir.Profesyonel değerlendirmede:
- Klinik görüşme yapılır
- Yeme davranışı detaylı incelenir
- Olası eşlik eden depresyon veya kaygı analizi yapılır
- Gerekirse tıbbi testler istenir
Yeme Bozukluğu Tedavisi Nasıl Planlanır?
Tedavi kişiye özel hazırlanır ve çoğu zaman birden fazla uzmanın işbirliğini gerektirir.Tedavi bileşenleri:
- Psikoterapi: BDT, şema terapi, duygusal yönetim teknikleri
- Beslenme danışmanlığı: Dengeli bir beslenme planı
- Tıbbi takip: Hormonal ve metabolik dengelerin kontrolü
- Aile desteği: Özellikle ergenlerde önemlidir
- Duygusal farkındalık çalışmaları
Genel Bilgiler Tablosu
| Konu | Açıklama |
|---|---|
| Testin Amacı | Yeme davranışlarını ve risk seviyesini ölçmek |
| Kullanılan Testler | EAT-26, BULIT-R, BES, SCOFF |
| Belirti Alanları | Kontrol kaybı, kilo takıntısı, beden algısı |
| Risk Grupları | Ergenler, sporcular, düşük benlik saygısı olanlar |
| Tanı Koyan Uzman | Psikiyatrist / Psikolog |
| Tedavi Yöntemleri | Psikoterapi, beslenme desteği, tıbbi takip |
| Önemi | Erken tespit hayat kurtarıcıdır |
