Çocuklarda Kaygı Bozukluğu

Çocuklarda kaygı bozukluğu; çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan düzeyde korku, endişe, huzursuzluk ve kaçınma davranışları göstermesiyle ortaya çıkan, duygusal ve davranışsal bir bozukluktur. Bu durum çocuğun okul başarısını, arkadaş ilişkilerini, günlük yaşam aktivitelerini ve özgüven gelişimini önemli ölçüde etkileyebilir. Kaygı bozukluğu yaşayan çocuklar genellikle içsel sıkıntılarını ifade etmekte zorlandıkları için belirtiler çoğu zaman davranış değişiklikleriyle kendini gösterir.

---

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Nedir?​

Kaygı bozukluğu; çocuğun tehdit veya tehlike olmayan durumlarda bile aşırı korku, endişe ve stres tepkisi vermesi anlamına gelir. Bu korku duygusal, fiziksel ve bilişsel tepkilerle birlikte görülür.

Çocuklarda kaygıyı artıran durumlar:​

• Ayrılma korkusu
• Okul reddi
• Sosyal ortamlardan kaçınma
• Aşırı çekingenlik
• Performans kaygısı
• Belirsizliğe tahammül edememe

Bu özellikler kaygı bozukluğunun erken sinyalleri olabilir.

---

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Türleri​

Çocuklarda görülen kaygı bozukluğu türleri yetişkinlerden farklıdır ve genellikle gelişimsel süreçlerle bağlantılıdır.

---

1. Ayrılık Kaygısı Bozukluğu​

Belirtiler:​

• Anne-babadan ayrılma korkusu
• Okula gitmek istememe
• Ayrılık sırasında ağlama veya panik
• Anne-babayı kaybetme korkusu

3–7 yaş arasında daha sık görülür.

---

2. Sosyal Kaygı Bozukluğu​

Çocuk başkalarının önünde konuşmaktan veya hata yapmaktan yoğun korku duyar.

Belirtiler:​

• Kalabalık ortamlardan kaçınma
• Yabancı kişilerle konuşmakta zorluk
• Aşırı utangaçlık
• Kızarma, titreme gibi fiziksel belirtiler

---

3. Genelleşmiş Kaygı Bozukluğu (GAB)​

Çocuk her konuda aşırı endişe duyar.

Örnek düşünceler:​

• “Ya kötü bir şey olursa?”
• “Ya başaramazsam?”
• “Ya beni sevmezlerse?”

Bu durum sürekli gerginlik ve yorgunluk yaratır.

---

4. Özgül Fobiler​

Belirli nesne veya durumlardan aşırı korkma:

• Karanlık
• Köpek
• Yükseklik
• Uçak
• Yalnız kalma

Çocuk fobi konusu ile karşılaştığında panik tepkisi verebilir.

---

5. Panik Bozukluk​

Çocuk aniden başlayan yoğun korku ve fiziksel belirtiler yaşar.

Fiziksel belirtiler:​

• Kalp çarpıntısı
• Nefes darlığı
• Baş dönmesi
• Göğüs ağrısı
• Terleme

---

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Belirtileri​

Kaygı bozukluğu çocuklarda farklı şekillerde ortaya çıkar.

---

1. Duygusal Belirtiler​

• Endişe ve korku duygusu
• Aşırı hassasiyet
• Sinirlilik ve huzursuzluk

---

2. Fiziksel Belirtiler​

• Karın ağrısı
• Baş ağrısı
• Mide bulantısı
• Titreme ve terleme
• Hızlı nefes alma

Bu belirtiler çoğu zaman “psikosomatik” yani kaygı kaynaklıdır.

---

3. Davranışsal Belirtiler​

• Okuldan kaçınma
• Anne-babaya yapışma
• Yalnız uyuyamama
• Yeni ortamlara girmeyi reddetme
• Sık ağlama

---

4. Bilişsel Belirtiler​

• Sürekli kötü senaryolar kurma
• Aşırı düşünme
• Odaklanma güçlüğü

---

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Neden Olur?​

Birden fazla biyolojik, çevresel ve psikolojik faktör rol oynar.

---

1. Genetik Yatkınlık​

Ailede kaygı bozukluğu olması, çocuğun riskini artırır.

---

2. Aile İçi Dinamikler​

• Aşırı koruyucu ebeveynlik
• Sürekli eleştiri
• Aile içi çatışmalar
• Yüksek beklentili tutumlar

çocukta kaygı gelişimine zemin hazırlayabilir.

---

3. Travmatik Deneyimler​

• Hastaneye yatış
• Kaza
• Korkutucu olaylar
• Ayrılık ve kayıplar

çocukta uzun süreli kaygıya yol açabilir.

---

4. Okul ve Sosyal Çevre Etkileri​

• Zorbalık
• Öğretmen baskısı
• Sınav stresi
• Sosyal dışlanma

bu tür faktörler kaygıyı artırır.

---

5. Beyin Kimyası ve Biyolojik Faktörler​

Serotonin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerdeki dengesizlik kaygıyı etkiler.

---

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?​

Tanıda pskiyatri uzmanı çocuğun davranışlarını, duygusal tepkilerini ve aile öyküsünü değerlendirir.

Kullanılan yöntemler:​

• Çocuk–aile görüşmeleri
• Psikolojik testler
• Davranış gözlemi
• Anket ve değerlendirme ölçekleri

---

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Tedavisi​

Tedavi multidisipliner yaklaşım gerektirir: psikoterapi, aile eğitimi ve gerekirse ilaç desteği.

---

1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)​

Çocuklarda kaygı bozukluğu tedavisinde en etkili yöntemdir.

BDT ile:​

• Korku ve endişeler yeniden yapılandırılır
• Daha gerçekçi düşünme sağlanır
• Kaygıyı yönetme becerileri geliştirilir
• Maruz bırakma teknikleri ile kaçınma davranışları azalır

---

2. Oyun Terapisi​

Küçük yaş gruplarında duygusal ifade becerisini artırır.

---

3. Aile Danışmanlığı​

Ebeveynlerin çocuğa nasıl yaklaşması gerektiği öğretilir.

---

4. Okul Destek Programları​

Öğretmen ve rehberlik birimlerinin sürece katılması başarıyı artırır.

---

5. İlaç Tedavisi​

Orta–ağır düzeyde kaygı bozukluğu olan çocuklarda uzman hekim tarafından uygulanabilir.
Genellikle güvenli SSRI grubu antidepresanlar tercih edilir.

---

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Olan Bir Çocuğa Nasıl Yaklaşılmalı?​

Ebeveynlere öneriler:​

• Çocuğun duygularını küçümsemeyin
• Korkularıyla dalga geçmeyin
• Aşırı koruyucu olmayın
• Cesaretlendirici bir dil kullanın
• Küçük adımlarla destek olun
• Rutinler oluşturun
• Sakin kalın ve model olun

---

Genel Bilgiler Tablosu​

---

Sık Sorulan Sorular (S.S.S)​

Çocuklarda kaygı bozukluğu geçer mi?​

Erken müdahale ile büyük ölçüde düzelir.

Kaygılı bir çocuk okulda zorlanır mı?​

Evet, dikkat toplama ve sosyal ilişkilerde zorluk yaşayabilir.

İlaç kullanmak şart mı?​

Hayır, hafif ve orta düzey kaygıda terapi yeterli olabilir.

Kaygı bozukluğu zeka problemi midir?​

Hayır, kaygı zekâ ile ilgili değildir; duygusal bir bozukluktur.

Çocuğumun kaygılı olduğunu nasıl anlarım?​

Sık karın ağrısı, okul reddi, aşırı utangaçlık ve sürekli endişe işaret olabilir.