Yaygın Anksiyete Bozukluğu Nedir?

Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB), bireyin günlük yaşam olayları hakkında aşırı, kontrol edilemeyen ve sürekli devam eden endişe duymasıyla karakterize bir anksiyete türüdür. Bu bozuklukta kişi, ortada somut bir tehdit olmasa bile “kötü bir şey olacak” hissini yoğun şekilde yaşar. Endişe; sağlık, para, aile, iş, gelecek ve sosyal ilişkiler gibi birçok alana yayılabilir. Uzun süre devam eden kaygı hem fiziksel hem de zihinsel yıpranmaya yol açtığı için erken müdahale oldukça önemlidir.

---

Yaygın Anksiyete Bozukluğunu Tanımlayan Özellikler​

YAB, diğer kaygı bozukluklarından farklı olarak tek bir duruma değil, çok sayıda konuya ilişkin sürekli ve kontrol edilemez endişeye dayanır.
Temel özellikler:

• Sürekli “olması muhtemel felaket” beklentisi
• Endişeyi durdurmakta zorlanma
• Günlük yaşamı planlama ve sürdürmede zorlanma
• Fiziksel belirtilerin eşlik etmesi
• En ufak belirsizlikte yoğun kaygı

Bu özellikler en az 6 ay boyunca sürerse YAB tanısı düşünülür.

---

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Belirtileri​

Belirtiler hem fiziksel hem duygusal düzeyde ortaya çıkar.

---

1. Duygusal ve Zihinsel Belirtiler​

YAB’nin en belirgin işaretleri zihinsel süreçlerde görülür.

• Sürekli kaygı duyma
• En kötü senaryoları düşünme
• Karar vermede zorlanma
• Konsantrasyon bozukluğu
• Sabırsızlık ve huzursuzluk
• Aşırı düşünme (overthinking)

Bu belirtiler kişinin gün içinde rahatlamasını zorlaştırır.

---

2. Fiziksel Belirtiler​

Kaygı durumunda vücut stres hormonları salgılar ve fiziksel tepkiler oluşur.

• Çarpıntı
• Terleme
• Nefes darlığı
• Baş dönmesi
• Kas gerginliği
• Mide ağrısı ve bulantı
• Uyku bozuklukları
• Ellerde titreme

Bu belirtiler panik atakla karıştırılabilir.

---

3. Davranışsal Belirtiler​

Kaygı kişiyi bazı davranışlara yöneltebilir.

• Kaçınma davranışları
• Sosyal geri çekilme
• Devamlı güvence arama
• Aşırı plan yapma
• Kontrol eğilimleri

Bu davranışlar hayatı kısıtlayıcı hâle gelir.

---

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Özeti (Tablo)​

---

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Neden Olur?​

YAB’nin ortaya çıkmasına birden fazla faktör katkıda bulunur.

---

1. Genetik Yatkınlık​

Ailede kaygı bozukluğu olan kişilerde YAB’ye yatkınlık artar.

---

2. Beyin Kimyası​

Serotonin, dopamin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği kaygıyı artırabilir.

---

3. Çevresel ve Yaşam Olayları​

• Yoğun stres
• Aile içi çatışmalar
• Maddi sorunlar
• Travmalar
• İş ve okul baskısı

Bu tür etkenler YAB’nin ortaya çıkmasını tetikleyebilir.

---

4. Kişilik Özellikleri​

Aşırı mükemmeliyetçi, hassas ve kontrol odaklı bireylerde risk daha yüksektir.

---

5. Tıbbi Faktörler​

Tiroid problemleri, vitamin eksiklikleri ve kronik hastalıklar kaygıyı tetikleyebilir.

---

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur?​

Tanı, psikiyatrist tarafından yapılan detaylı değerlendirme ile konur.
Değerlendirmede:

• Kaygının süresi
• Günlük yaşamı etkileme derecesi
• Fiziksel belirtilerin sıklığı
• Psikolojik testler
• Tıbbi tetkikler

göz önünde bulundurulur.

---

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Tedavisi​

YAB tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır ve tedavi süreci kişiye göre şekillenir.

---

1. Psikoterapi (En Etkili Yöntem)​

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)​

• Olumsuz düşünceleri değiştirmeyi öğretir
• Endişe döngüsünü kırar
• Kontrol ihtiyacını azaltır

Maruz Bırakma ve Farkındalık Teknikleri​

• Kaygıya neden olan düşüncelerle sağlıklı yüzleşme
• Bedensel tepkileri tanıma
• Gevşeme teknikleri kullanma

---

2. İlaç Tedavisi​

Kaygıyı azaltmak ve fiziksel belirtileri kontrol altına almak için kullanılabilir.
Kullanılan ilaçlar:

• Serotonin düzenleyiciler (SSRI)
• Anksiyete gidericiler
• Bazı durumlarda kısa süreli sakinleştiriciler

İlaç tedavisi mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır.

---

3. Yaşam Tarzı Değişiklikleri​

Tedavinin etkisini artırır.

• Düzenli uyku
• Dengeli beslenme
• Sigara ve kafeini azaltma
• Her gün 30 dakika egzersiz
• Nefes ve meditasyon çalışmaları

Stres yönetimi YAB’de çok önemlidir.

---

4. Sosyal ve Aile Desteği​

Aile ortamının dengeli olması kişinin iyileşme hızını artırır.
Güvenli bir çevrede olmak kaygıyı azaltan en güçlü etkenlerden biridir.

---

Tedavi Edilmezse Ne Olur?​

YAB tedavi edilmezse:

• Sürekli yorgunluk
• Depresyon gelişimi
• Panik bozukluğu
• Kalp ve sindirim sorunları
• Sosyal izolasyon
• İş ve okul başarısında düşme

gibi sonuçlar ortaya çıkabilir.

---

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Olanlara Günlük Öneriler​

• Uyku rutini oluşturun
• Olumsuz düşünceleri yazın ve analiz edin
• Günde en az 5 dakika nefese odaklanın
• Aşırı haber, sosyal medya ve stres kaynaklarından uzaklaşın
• “En kötü ne olur?” düşüncesini gerçekçi şekilde değerlendirin
• Kaygı geldiğinde 10–10–10 nefes tekniği kullanın

Bu yöntemler kaygıyı azaltmada oldukça etkilidir.

---

S.S.S – Sık Sorulan Sorular​

1. Yaygın anksiyete bozukluğu tamamen geçer mi?​

Evet. Psikoterapi ve yaşam düzenlemeleriyle büyük oranda düzelir.

2. YAB ile panik atak aynı şey midir?​

Hayır. YAB sürekli kaygı içerirken, panik atak ani ve yoğun kriz şeklindedir.

3. YAB ilaçsız tedavi edilebilir mi?​

Hafif ve orta düzey vakalarda yalnız terapi yeterli olabilir.

4. Hangi yaşlarda görülür?​

Genellikle genç erişkinlikte başlar ancak her yaşta ortaya çıkabilir.

5. YAB tedavisi ne kadar sürer?​

Kişiye göre değişir; çoğu birey birkaç ay içinde önemli düzelme yaşar.