Histerik Kişilik Bozukluğu

Histerik kişilik bozukluğu, tıp literatüründeki adıyla Histrionik Kişilik Bozukluğu (HPD), kişinin aşırı ilgi arayışı, dramatik davranışlar, abartılı duygusal tepkiler ve onaylanma ihtiyacı ile karakterize edilen bir kişilik örüntüsüdür. Bu bozuklukta bireyler dikkat odağı olmak ister, duygularını abartılı biçimde ifade eder, ilişkilerinde tutarsızlık ve yüzeysellik gözlenir. Aşırı duygusallık, çarpıcı konuşma tarzı, çekicilik kullanımı ve manipülatif davranışlar bu kişilik yapısının temel özelliklerindendir.

---

Histerik (Histrionik) Kişilik Bozukluğunun Tanımı​

Histrionik kişilik bozukluğu, bireyin sürekli dikkat toplama ve ilgi görme ihtiyacı ile hareket ettiği, duygusal dalgalanmaların yoğun yaşandığı ve davranışların çoğu zaman dramatik bir şekilde sergilendiği bir kişilik bozukluğudur.
Bu kişiler:

• İlgi odağı olmadıklarında rahatsız olurlar
• Duygularını aşırı dramatik biçimde ifade ederler
• Onaylanmaya ve beğenilmeye aşırı ihtiyaç duyarlar
• Çevredeki kişileri etkilemek için fiziksel görünüşlerini kullanabilirler
• İlişkilerde yüzeysel ve değişken davranabilirler

Bu özellikler kişinin sosyal ve iş yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir.

---

Histerik Kişilik Bozukluğunun Belirgin Özellikleri​

Histrionik kişilik yapısında bazı davranış örüntüleri sık görülür:

1. Sürekli İlgi Arayışı​

Bu bireyler dikkat odağı olmak ister. İlgi azaldığında rahatsızlık ve duygusal krizler yaşayabilirler.

2. Dramatik ve Abartılı Duygu İfade Tarzı​

Duygular hızlı değişir, yüzeyseldir ve çoğu zaman abartılıdır.

3. Cazibe ve Fiziksel Görünüşün Kullanımı​

Karşı tarafı etkilemek için dış görünüşe aşırı önem verilebilir.

4. Aşırı Samimiyet​

İlişkilerde erken dönemde aşırı yakınlık kurulabilir.

5. Otorite Figürlerine Bağımlılık​

Beğenilme isteği nedeniyle otorite konumundakilere karşı uyumlu davranırlar.

6. Dikkat Çekmek İçin Tutarsız Hikayeler​

Konuşmalar yüzeysel, abartılı ve teatral olabilir.

---

Bu Bozukluğun Günlük Hayata Etkileri​

Histerik kişilik bozukluğu olan bireyler çoğu zaman ilişkilerinde sorun yaşarlar.
Yaygın etkiler:

• Arkadaşlık ve romantik ilişkilerde çabuk kırılganlık
• İş ortamında aşırı duygusal tepkiler
• Eleştiriye aşırı hassasiyet
• Sık sık ortam değiştirme isteği
• Dikkat çekici davranışlar nedeniyle sosyal uyumsuzluk

Bu durum hem kişinin hem de çevresinin yaşamını zorlaştırabilir.

---

Histerik Kişilik Bozukluğunun Nedenleri​

Bu bozukluğun ortaya çıkmasında birçok faktör rol oynar:

Genetik Faktörler​

Bazı kişilik eğilimleri kalıtsal olabilir.

Aile ve Çevresel Faktörler​

• Aşırı eleştirel veya tam tersi aşırı övgü dolu aile ortamı
• Çocuğun aşırı ilgi ile pekiştirilmesi
• Duyguların doğru ifade edilmediği aile yapıları

Psikolojik Faktörler​

• Mükemmeliyetçi ebeveyn tutumları
• Çocukluk döneminde ilgi karşılığı sevgi verilmesi
• Travma veya duygusal ihmal

Bu etkenler kişinin yetişkinlikte dramatik ve onay odaklı bir yapıya bürünmesine yol açabilir.

---

Histerik Kişilik Bozukluğu ile Diğer Bozuklukların İlişkisi​

HPD, bazen diğer kişilik bozuklukları ile karıştırılabilir veya birlikte görülebilir:

• Sınırda kişilik bozukluğu
• Narsistik kişilik bozukluğu
• Bağımlı kişilik bozukluğu
• Depresyon ve anksiyete bozuklukları

Bu nedenle tanı süreci dikkatle yapılmalıdır.

---

Histerik Kişilik Bozukluğu Yaşayan Kişilerin Tipik Davranışları​

Bu bireylerde bazı davranış kalıpları sık görülür:

• Küçük olayları abartarak anlatma
• Ortamda öne çıkma isteği
• Gördüğü ilgiyi kaybetmemek için manipülatif davranışlar
• Duygularının hızlı değişmesi
• Flörtöz davranışlar
• Zayıf problem çözme becerileri

Bu davranışlar kısa vadeli etkileme amacı taşır ancak uzun vadede ilişkilerde sorun yaratır.

---

Nasıl Teşhis Edilir?​

Tanı, psikiyatrist veya klinik psikolog tarafından yapılır.
Tanıda incelenen unsurlar:

• Duygusal tepkilerin abartılı olup olmadığı
• İlgi arayışı davranışlarının yoğunluğu
• Sosyal ilişkilerde süreklilik ve kalıcılık
• Kişinin kendini ifade biçimi
• Çocukluk dönemindeki duygu düzeni

Gerekirse kişilik envanterleri ve psikometrik testler uygulanabilir.

---

Tedavi Yöntemleri Nelerdir?​

Histerik kişilik bozukluğunun tedavisi mümkündür ancak düzenli ve uzun süreli çalışmayı gerektirir.

1. Psikoterapi​

En etkili yöntemdir.
Bilişsel davranışçı terapi (BDT), kişinin düşünce kalıplarını anlamasını sağlar.

2. Psikodinamik Terapi​

Daha derin kişilik örüntülerini ve geçmiş travmaları keşfetmeye yardımcı olur.

3. Grup Terapisi​

Sosyal farkındalık ve ilişki yönetimi becerilerini güçlendirir.

4. İlaç Tedavisi​

HPD doğrudan ilaçla tedavi edilemez ancak eşlik eden depresyon ve anksiyete için ilaç kullanılabilir.
Tedavide amaç, kişinin duygularını daha gerçekçi yönetmesi ve sağlıklı ilişkiler kurabilmesidir.

---

Histerik Kişilik Bozukluğu Olan Bireylerle İletişim Nasıl Kurulmalı?​

Çevresindeki kişiler için iletişim çoğu zaman zorlayıcı olabilir.
Dikkat edilmesi gerekenler:

• Aşırı dramatik tepkilere karşı sakin kalmak
• Net sınırlar koymak
• Duygusal manipülasyonlara kapılmamak
• Tutarlı iletişim kurmak
• Abartılı davranışları pekiştirmemek

Bu yaklaşım kişinin daha dengeli davranışlar geliştirmesine yardımcı olur.

---

Genel Bilgiler Tablosu​

---

Sık Sorulan Sorular (S.S.S)​

Histerik kişilik bozukluğu tedavi edilebilir mi?​

Evet. Düzenli terapi ile kişi daha dengeli ve gerçekçi davranışlar geliştirebilir.

Bu bozukluk kadınlarda daha mı yaygın?​

Araştırmalar kadınlarda daha sık görüldüğünü gösterse de erkeklerde de ortaya çıkabilir.

Histrionik kişilik bozukluğu ile narsistik kişilik bozukluğu aynı mı?​

Hayır. Benzer özellikleri olsa da motivasyonları ve davranış örüntüleri farklıdır.

İlaç tedavisi yeterli olur mu?​

Hayır. İlaç yalnızca eşlik eden depresyon/anksiyete için kullanılır; asıl tedavi psikoterapidir.

Bu kişilik yapısı zamanla düzelir mi?​

Uygun terapi, farkındalık ve çevresel destekle belirgin iyileşme mümkündür.