Gerçeklik Algısı Bozukluğu

Gerçeklik algısı bozukluğu; kişinin çevresini, kendi bedenini, duygu ve düşüncelerini olduğundan farklı algılaması, gerçek ile hayal arasındaki sınırın bulanıklaşması ve yaşanan olaylara karşı yabancılaşma hissetmesi durumudur. Bu bozukluk; depersonalizasyon, derealizasyon, psikoz spektrumu, ağır stres, travma, uyku bozukluğu, madde kullanımı veya bazı nörolojik durumlar sonucu ortaya çıkabilir. Gerçeklik algısı bozulduğunda kişi, çevresine karşı “rüyadaymış gibi” hissetmeye, düşüncelerin kendisine ait olmadığını düşünmeye, zaman ve mekân algısında kayma yaşamaya başlayabilir. Bu durum günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebileceği için erken değerlendirme önemlidir.

---

Gerçeklik Algısı Bozukluğu Nedir?​

Gerçeklik algısı; beynin, dış dünyadan gelen duyusal bilgileri doğru şekilde işlemesiyle oluşur. Bu işleyiş bozulduğunda kişi çevreyi olduğundan farklı algılamaya başlar.
Gerçeklik algısı bozukluğu genellikle iki temel belirti grubuyla açıklanır:

• Depersonalizasyon: Kişinin kendine yabancılaşması, “bedenime ait değilmişim” hissi.
• Derealizasyon: Çevrenin yapay, sisli, sahte, uzak veya rüyamsı algılanması.

Bu iki belirti birlikte veya ayrı ayrı görülebilir.

---

Gerçeklik Algısı Bozukluğunun Belirtileri​

Belirtiler hafiften şiddetliye değişebilir ve çoğu zaman dalgalar halinde gelir.

---

1. Depersonalizasyon Belirtileri​

• Bedenine dışarıdan bakıyormuş gibi hissetme
• Hareketlerin otomatik yapılıyor gibi gelmesi
• “Ben kimim?” düşüncesinde sıkışma
• Kendine yabancılaşma
• Sesinin kendi sesin olmadığı hissi

---

2. Derealizasyon Belirtileri​

• Çevrenin sisli, donuk, yapay veya yabancı görünmesi
• Rüyada yürüyormuş gibi hissetme
• Etrafın iki boyutlu veya uzak görünmesi
• Zamanın yavaş veya hızlı akması
• Ses ve ışık algısında değişim

---

3. Bilişsel Belirtiler​

• Konsantrasyon güçlüğü
• Hafıza problemleri
• Gerçeklikten kopma hissi
• Kafanın içinde uğultu veya doluluk hissi

---

4. Duygusal Belirtiler​

• Yoğun kaygı
• Panik hissi
• Kopma korkusu
• Kontrolü kaybetme endişesi
• Duygulardan uzaklaşma (“hiçbir şey hissetmiyorum” hissi)

---

5. Fiziksel Belirtiler​

• Baş dönmesi
• Denge bozukluğu
• Sersemlik
• Nefes alma güçlüğü
• Çarpıntı

Bu belirtiler çoğu zaman anksiyete bozukluklarıyla birlikte ortaya çıkar.

---

Gerçeklik Algısı Bozukluğu Neden Olur?​

Gerçeklik algısının bozulmasına yol açan birçok biyolojik ve psikolojik faktör vardır.

---

1. Yoğun Kaygı ve Panik Atak​

Aşırı kaygı beynin algı sistemlerinde geçici kopmalara neden olabilir.

Etkileri:​

• Bedene yabancılaşma
• Etrafı algılamada bozulma
• Zihin sislenmesi

Panik atak anında depersonalizasyon çok yaygındır.

---

2. Travma ve Stres Sonrası Bozukluk (TSSB)​

Büyük travmalar yaşayan kişilerde koruyucu mekanizma olarak gerçeklik algısı bozulabilir.

---

3. Uykusuzluk ve Aşırı Yorgunluk​

Beynin dinlenememesi algı işlemesini bozar.

---

4. Bipolar Bozukluk ve Şizofreni Spektrumu​

Ağır psikiyatrik hastalıklarda gerçeklik algısı ciddi şekilde bozulabilir.

Belirtiler:​

• Halüsinasyonlar
• Sanrılar
• Tutarsız düşünceler

Bu durumda psikotik bozukluklar değerlendirilmelidir.

---

5. Madde Kullanımı​

Esrar, LSD, amfetaminler ve bazı ilaçlar gerçeklik algısını değiştirebilir.

---

6. Nörolojik Sorunlar​

• Epilepsi
• Migren
• Beyin enfeksiyonları
• Tümörler

nadir olsa da algı bozukluğuna yol açabilir.

---

7. Hormonal Dengesizlikler (Kortizol, Tiroid)​

Hormonal dalgalanmalar zihin sisine ve algı problemlerine zemin hazırlar.

---

8. Vitamin Eksiklikleri​

Özellikle B12, D vitamini ve folik asit düşüklüğü nörolojik algıyı etkileyebilir.

---

Gerçeklik Algısı Bozukluğu Teşhisi Nasıl Konur?​

Doğru teşhis için psikiyatri değerlendirmesi yapılır.
Gerekirse nöroloji tetkikleri de uygulanabilir.

Kullanılan yöntemler:​

• Klinik görüşme
• Psikolojik ölçekler
• Kan testleri (B12, tiroit, vitaminler)
• Beyin görüntüleme (MR/BT)
• uyu*şturucu madde taraması

Değerlendirme sonucunda bozukluğun tipi ve şiddeti belirlenir.

---

Gerçeklik Algısı Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?​

Tedavi, bozukluğa neden olan faktöre göre planlanır. Çoğu vakada doğru yaklaşım ile belirtiler büyük ölçüde azalır.

---

1. Psikoterapi (BDT ve Duygusal Düzenleme Terapileri)​

Bilişsel Davranışçı Terapi en etkili yöntemdir.

Terapi ile amaçlananlar:​

• Kaygı düzeyini azaltmak
• Algı bozukluğunu tetikleyen düşünceleri değiştirmek
• Zihin–beden bağlantısını güçlendirmek
• Kontrol hissini artırmak

---

2. İlaç Tedavisi​

Duruma göre:

• Antidepresanlar
• Anksiyolitikler
• Antipsikotikler (gerekirse)

kullanılabilir.

---

3. Stres Yönetimi ve Nefes Egzersizleri​

Doğru nefes almak algı bozukluğunu hızlı şekilde azaltabilir.

---

4. Uyku Düzeninin Sağlanması​

Kaliteli uyku beyin algı merkezlerini yeniler.

---

5. Madde Kullanımının Kesilmesi​

Madde kaynaklı bozukluklarda iyileşme için şarttır.

---

6. Vitamin Takviyeleri​

Özellikle B12 eksikliği tedavi edildiğinde algı bulanıklığı belirgin şekilde azalır.

---

7. Egzersiz ve Düzenli Aktivite​

Beyindeki serotonin–dopamin sistemini dengeler.

---

Gerçeklik Algısı Bozukluğu Ne Kadar Sürer?​

Süre tamamen nedene bağlıdır.

Kısa süreli olabilir:​

• Uykusuzluk
• Stres
• Panik atak
• Vitamin eksiklikleri

Uzun süreli olabilir:​

• Travma sonrası bozukluk
• Bipolar bozukluk
• Psikotik bozukluklar

Erken müdahale iyileşme süresini kısaltır.

---

Genel Bilgiler Tablosu​

---

Sık Sorulan Sorular (S.S.S)​

Gerçeklik algısı bozukluğu geçer mi?​

Evet. Doğru tedaviyle büyük oranda düzelir.

Tehlikeli bir durum mu?​

Eğer halüsinasyon ve sanrılar eşlik ediyorsa acil değerlendirme gerekir.

Anksiyete gerçeklik algısını bozar mı?​

Evet, özellikle yüksek kaygıda depersonalizasyon çok yaygındır.

Vitamin eksikliği bu duruma neden olabilir mi?​

Evet, özellikle B12 düşüklüğü algı bulanıklığı yapabilir.

Kişi bu anda kendine zarar verir mi?​

Genellikle hayır ancak ağır psikoz riski varsa gözlem gerekir.