Duygusal Yeme Bozukluğu

Duygusal yeme bozukluğu, kişinin aç olmadığı hâlde duygusal bir boşluk, stres, üzüntü, öfke, yalnızlık veya kaygı gibi hislerle başa çıkmak için yemek yemesi durumudur. Fiziksel açlık yerine duygu kaynaklı bir yeme isteği ortaya çıkar ve kişi özellikle şekerli, yağlı veya yüksek kalorili yiyeceklere yönelir. Bu durum, kilo artışı, vicdan azabı, kontrol kaybı ve yeme davranışında bozulmalara yol açarak hem fiziksel hem psikolojik sorunlara neden olabilir.

Duygusal Yeme Bozukluğunun Temel Tanımı​

Duygusal yeme; duyguları bastırmak, rahatlamak veya zihni meşgul etmek amacıyla yemek yenmesi anlamına gelir. Fiziksel açlık biyolojik bir ihtiyaçtır, ancak duygusal açlık ani ve güçlü bir istek şeklinde kendini gösterir.
Duygusal yeme bozukluğunda kişi:

• Aç olmadığı hâlde yemek yer
• Yedikten sonra pişmanlık duyar
• Duygularını yönetmek yerine yemekle bastırmaya çalışır
• Yeme davranışını kontrol etmekte zorlanır

Bu döngü zamanla alışkanlık hâline gelir.

---

Duygusal Açlık ile Fiziksel Açlık Arasındaki Farklar​

Birçok kişi bu iki açlık türünü karıştırır. Oysa aralarında belirgin farklar vardır.
Fiziksel açlık:

• Yavaş yavaş ortaya çıkar
• Her tür yiyecekle giderilebilir
• Vücut ihtiyacına göre işaret verir
• Yeme bittikten sonra tatmin hissi oluşur

Duygusal açlık:

• Aniden başlar
• Şekerli ve abur cubur ağırlıklıdır
• Duygusal bir tetikleyiciye bağlıdır
• Yemek sonrası suçluluk ve pişmanlık olur

Bu farkların anlaşılması bozukluğu tanımada önemli bir adımdır.

---

Duygusal Yeme Bozukluğunun Yaygın Belirtileri​

Duygusal yeme davranışı birçok belirti ile kendini gösterir.
En sık görülen belirtiler:

• Aç olmadan yemek yeme isteği
• Özellikle stresliyken abur cubura yönelme
• Sık sık gece yeme isteği
• Yemek sonrası suçluluk hissi
• Kontrolsüz atıştırma
• Sık kilo alıp verme
• Yeme davranışını gizleme

Bu belirtiler, kişinin duygu düzenleme mekanizmasının bozulduğunu gösterir.

---

Duygusal Yeme Bozukluğu Hangi Duygularla Tetiklenir?​

Bu bozukluk genellikle olumsuz duygularla ilişkili olsa da, bazen olumlu duygular bile tetikleyici olabilir.
En yaygın duygusal tetikler:

• Stres
• Üzüntü ve yalnızlık
• Kaygı ve huzursuzluk
• Can sıkıntısı
• Öfke patlamaları
• Hayal kırıklığı
• Kutlama arzusu veya mutluluk

Duygusal yeme, duygularla başa çıkmak yerine yeme davranışını bir kaçış yöntemi hâline getirir.

---

Duygusal Yeme Döngüsü Nasıl Gelişir?​

Duygusal yeme genellikle şu döngüde ilerler:

1. Tetikleyici duygu ortaya çıkar (stres, yalnızlık, kaygı).
2. Kişi yeme ihtiyacı hisseder (ani ve güçlü bir istek).
3. Yeme davranışı gerçekleşir (özellikle kalorili yiyecekler).
4. Kısa süreli rahatlama olur.
5. Pişmanlık ve suçluluk başlar.
6. Duygusal yük artar ve döngü yeniden başlar.

Bu kısır döngü zamanla kilo sorunlarını ve psikolojik yükü artırır.

---

Duygusal Yeme Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?​

Birçok faktör bu tabloyu tetikleyebilir.

Biyolojik Nedenler​

• Serotonin düşüklüğü
• Kortizol (stres hormonu) artışı
• Kan şekeri dalgalanmaları

Psikolojik Nedenler​

• Çocukluk travmaları
• Duygu yönetimi becerilerinin zayıf olması
• Öz-değer sorunları
• Depresyon
• Anksiyete

Çevresel Nedenler​

• Evde yiyeceğin rahat ulaşılabilir olması
• Ailede ödül olarak yiyecek kullanımının öğretilmesi
• Yoğun iş temposu
• Sosyal medya etkileri

Bu nedenler birleştiğinde duygusal yeme davranışı kronikleşebilir.

---

Duygusal Yeme Bozukluğunun Sonuçları​

Tedavi edilmediğinde hem fiziksel hem duygusal etkiler ortaya çıkar.
Fiziksel etkiler:

• Hızlı kilo alımı
• İnsülin direnci
• Diyabet riski
• Yüksek tansiyon
• Metabolizma bozuklukları

Psikolojik etkiler:

• Suçluluk ve utanç
• Düşük özgüven
• Sosyal çekilme
• Öz-kontrol kaybı
• Depresyon ve kaygı artışı

Bu etkiler hastalığın ciddiyetini ortaya koyar.

---

Duygusal Yeme Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?​

Tanı, psikolog veya psikiyatrist tarafından kişinin yeme alışkanlıkları, duygusal tetikleyiciler ve davranış örüntüleri incelenerek konur.
Tanı sürecinde şu sorular yöneltilebilir:

• Aç olmadığınız hâlde sık yemek yiyor musunuz?
• Hangi duygular yemek yemeye yönlendiriyor?
• Yedikten sonra pişmanlık duyuyor musunuz?
• Kilo kontrolünde zorluk yaşıyor musunuz?

Gerekirse yeme bozukluğu ölçekleri de kullanılır.

---

Duygusal Yeme Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?​

1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)​

En etkili tedavi yöntemidir.
Duyguları yönetmeyi ve tetikleyicileri tanımayı öğretir.

2. Duygu Düzenleme Becerilerinin Geliştirilmesi​

Kişiye stresle başa çıkma teknikleri öğretilir.

3. Beslenme Danışmanlığı​

Dengeli bir beslenme planı oluşturulur.

4. Destek Grupları​

Benzer deneyime sahip kişilerin paylaşımları iyileşmeyi hızlandırabilir.

5. Fiziksel Aktivite​

Dopamin ve serotonin artırarak duygusal yeme isteğini azaltabilir.
Tedavi süreci kişiye göre değişmekle birlikte düzenli destekle başarılı sonuçlar elde edilir.

---

Genel Bilgiler Tablosu​

---

Sık Sorulan Sorular (S.S.S)​

Duygusal yeme bozukluğu ile binge eating aynı şey mi?​

Kısmen benzerdir ancak binge eating daha ağır bir yeme bozukluğudur; yoğun tıkınırcasına yeme atakları içerir.

Duygusal açlık ne kadar sürer?​

Genellikle kısa sürelidir ve ani başlar. Fiziksel açlık gibi aşamalı değildir.

Duygusal yeme nasıl kontrol altına alınır?​

Tetikleyicileri tanımak, terapi almak ve sağlıklı alışkanlıklar edinmek etkili yöntemlerdir.

Bu bozukluk kilo vermeyi zorlaştırır mı?​

Evet. Kontrolsüz atıştırma nedeniyle kilo verme süreci yavaşlar veya durur.

Duygusal yeme tamamen iyileşir mi?​

Uygun terapi ve destekle büyük ölçüde kontrol edilebilir ve kişi sağlıklı yeme düzenine dönebilir.