Sınırda Kişilik Bozukluğu Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Sınırda kişilik bozukluğu (Borderline), duyguları yoğun ve değişken yaşama, ilişkilerde tutarsızlık, terk edilme korkusu, dürtüsel davranışlar ve kimlik karmaşasıyla karakterize bir kişilik bozukluğudur. Bu yapıya sahip bireyler duygu durumlarını hızlı değiştirir, bir anda çok mutlu iken kısa süre sonra yoğun öfke veya üzüntü yaşayabilir. İlişkilerinde “ya hep ya hiç” düşüncesi baskındır ve kişiler arası bağları çok yoğun ama kırılgan olabilir. Sınırda kişilik bozukluğu, kişinin yaşam kalitesini derinden etkileyen ancak doğru tedaviyle önemli ölçüde iyileşme gösteren bir durumdur.

---

Sınırda Kişilik Bozukluğunu Tanımlayan Özellikler​

Bu bozukluğun temel yapısını oluşturan davranış örüntüleri şunlardır:

• Yoğun ve hızlı değişen duygular
• Terk edilme korkusu
• Dürtüsellik
• Kimlik karmaşası
• İstikrarsız ilişkiler
• Boşluk hissi
• Öfke patlamaları
• Kendine zarar verici davranışlar (bazı durumlarda)

Bu özelliklerin kalıcı ve farklı alanlarda görülmesi, kişilik bozukluğu tanısı için önemlidir.

---

Sınırda Kişilik Bozukluğu Belirtileri​

Borderline belirtileri genellikle duygusal dalgalanmalar, düşünce hataları ve davranışsal sorunlarla kendini gösterir.

---

1. Yoğun ve Dalgalı Duygular​

Duygu durumlar çok hızlı değişir:

• Mutluluk → Öfke → Üzüntü → Korku
• Ufacık bir eleştiri bile duygu patlamasına neden olabilir.
• Duygularını düzenlemekte zorlanırlar.

Bu durum ilişkilerde zorlanmaya yol açar.

---

2. Terk Edilme Korkusu​

Borderline bireylerde en belirgin özelliklerden biri terk edilme korkusudur.
Davranışlara yansımaları:

• Partneri test etme
• Aşırı bağımlılık
• Küçük gecikmeleri bile “terkediliyorum” şeklinde yorumlama
• Ayrılma tehdidi karşısında yoğun panik veya öfke

Bu korku ilişkilerde istikrarsızlığa yol açar.

---

3. Dürtüsel Davranışlar​

• Ani kararlar
• Aşırı para harcama
• Riskli cinsellik
• Madde veya alkol kullanımı
• Kontrolsüz öfke

Bu davranışlar çoğu zaman pişmanlıkla sonuçlanır.

---

4. Kimlik Karmaşası​

Borderline birey:

• Kim olduğunu tam olarak bilemeyebilir
• Kendine ve hayata dair düşünceleri sık değişebilir
• Değerleri ve hedefleri kısa sürede dalgalanabilir

Bu nedenle yaşam planı istikrarsız olabilir.

---

5. Boşluk Hissi​

Sürekli:

• “Hiçbir şey beni mutlu etmiyor.”
• “İçimde bir eksiklik var.”

gibi düşünceler görülebilir.

---

6. Öfke Kontrol Sorunları​

• Ani öfke patlamaları
• Çevreye veya kendine zarar verme
• Kırıcı sözler
• Patlayıcı tepkiler

Günlük hayatı olumsuz etkiler.

---

7. Paranoid Düşünceler veya Dissosiyasyon​

Stres altında:

• Gerçeklikten kopma hissi
• Boşlukta kalma
• Paranoid düşünceler

görülebilir ancak bu durum genelde geçicidir.

---

Sınırda Kişilik Bozukluğu Özeti (Tablo)​

---

Sınırda Kişilik Bozukluğu Neden Olur?​

Borderline’ın oluşumunda birden fazla faktör rol oynar.

---

1. Çocukluk Dönemi Travmaları​

En yaygın nedenlerden biridir:

• Duygusal ihmal
• Fiziksel/duygusal istismar
• Tutarsız aile ortamı
• Aşırı eleştiri
• Anne-baba sevgisinin koşullu verilmesi

Bu deneyimler duygusal düzenleme becerisinin bozulmasına yol açabilir.

---

2. Genetik Yatkınlık​

Aile bireylerinde kişilik bozukluğu görülen kişilerde risk daha yüksektir.

---

3. Beyin Kimyasındaki Dengesizlikler​

Serotonin, dopamin ve stres hormonlarındaki düzensizlikler duygusal kontrolü zorlaştırabilir.

---

4. Mizaç ve Kişilik Yapısı​

Duygusal yoğunluğu yüksek, hassas, tepkisel mizaca sahip kişilerde daha sık görülebilir.

---

Sınırda Kişilik Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur?​

Tanı yalnızca psikiyatrist veya klinik psikolog tarafından DSM-5 kriterlerine göre konur.
Tanıda:

• Duygu düzenleme
• İlişki örüntüleri
• Kendilik algısı
• Dürtü kontrolü
• Travmatik geçmiş

gibi faktörler değerlendirilir.

---

Sınırda Kişilik Bozukluğu Tedavi Edilebilir mi?​

Evet. Borderline tedavisi diğer kişilik bozukluklarına göre daha olumlu sonuç verir.
Düzenli terapiyle kişi duygularını yönetmeyi ve ilişkilerini iyileştirmeyi öğrenebilir.

---

Tedavi Yöntemleri​

---

1. Diyalektik Davranış Terapisi (DBT)​

Borderline tedavisinde en etkili terapi yöntemi olarak kabul edilir.
Öğretir:

• Duygu düzenleme
• Stres toleransı
• Kişilerarası beceri geliştirme
• Mindfulness (farkındalık)

DBT, intihar eğilimi ve kendine zarar verme davranışlarını azaltmada oldukça etkilidir.

---

2. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)​

Düşünce hatalarını fark etmeye ve duygu düzenlemeyi geliştirmeye yardımcı olur.

---

3. Şema Terapi​

Çocukluk travmalarının etkilerini anlamayı ve dönüştürmeyi sağlar.

---

4. İlaç Tedavisi​

Borderline için özel bir ilaç yoktur; ancak şu durumlarda ilaç verilebilir:

• Depresyon
• Anksiyete
• Yoğun öfke
• Dürtü kontrol zorluğu

İlaçlar psikoterapiyi destekler.

---

5. Grup Terapileri​

Kişilerarası becerileri geliştirir ve sosyal destek sağlar.

---

Tedavi Edilmezse Ne Olur?​

Tedavi edilmeyen borderline, kişinin:

• İlişkilerinin sık sık bozulmasına
• Yoğun yalnızlık hissine
• Kontrolsüz öfke krizlerine
• Maddi zarar veren davranışlara
• Kendine zarar verme riskine
• Depresyon ve anksiyeteye

yol açabilir.

---

S.S.S – Sık Sorulan Sorular​

1. Borderline tamamen iyileşir mi?​

Tamamen yok olmayabilir ancak doğru terapiyle büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.

2. Sınırda kişilik bozukluğu tehlikeli midir?​

Kişiye zarar verme davranışları görülebilir; bu nedenle tedavi önemlidir.

3. Borderline ile bipolar aynı şey mi?​

Hayır. Borderline duygusal tepkilere bağlı dalgalanmadır; bipolar ise kimyasal bir duygu durumu bozukluğudur.

4. Bu bozukluk neden ilişkileri zorlaştırır?​

Terk edilme korkusu, öfke ve duygusal dalgalanmalar ilişkilerin istikrarsız olmasına neden olur.

5. Borderline kişiler sevebilir mi?​

Evet, ancak duyguları çok yoğun yaşadıkları için ilişkiler dalgalı olabilir.