Psikiyatride kişilik bozuklukları, DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) temel alınarak sınıflandırılır. Bu sınıflandırmaya göre toplam 10 farklı kişilik bozukluğu vardır ve bu bozukluklar 3 ana kümeye (A, B ve C) ayrılır.
Kişilik bozuklukları; bireyin düşünme biçimi, duyguları, ilişkileri ve davranışlarında kalıcı ve esnek olmayan örüntüler ile kendini gösterir.
Hayır. Kişilik bozuklukları daha kalıcı örüntülerdir.
Kişilik bozukluğu sonradan olur mu?
Belirtiler genellikle ergenlik sonu–erken yetişkinlikte ortaya çıkar.
Kişilik bozukluğu testi var mı?
Tarama testleri vardır; ancak kesin tanı psikiyatrist tarafından konur.
Herkeste kişilik bozukluğu olabilir mi?
Hayır. Ancak herkes bazı kişilik özelliklerini taşıyabilir.
Kişilik bozuklukları; bireyin düşünme biçimi, duyguları, ilişkileri ve davranışlarında kalıcı ve esnek olmayan örüntüler ile kendini gösterir.
Kişilik Bozuklukları Neye Göre Gruplanır?
Gruplama; belirtilerin benzer özellikler göstermesine göre yapılır:- A Kümesi: Tuhaf, garip, eksantrik davranışlar
- B Kümesi: Duygusal, dramatik, dürtüsel davranışlar
- C Kümesi: Kaygılı, çekingen, kontrolcü davranışlar
A Kümesi Kişilik Bozuklukları (Garip – Eksantrik)
Bu gruptaki kişiler sosyal ilişkilerde mesafeli ve farklı algılanır.A Kümesi – 3 Tür
- Paranoid Kişilik Bozukluğu
Sürekli kuşkuculuk, başkalarına güvenmeme - Şizoid Kişilik Bozukluğu
Sosyal ilişkilerden uzak durma, duygusal soğukluk - Şizotipal Kişilik Bozukluğu
Garip düşünceler, tuhaf inançlar, sosyal kaygı
B Kümesi Kişilik Bozuklukları (Dramatik – Dürtüsel)
Bu grupta duygular yoğundur ve ilişkiler genellikle sorunludur.B Kümesi – 4 Tür
- Antisosyal Kişilik Bozukluğu
Kuralları hiçe sayma, empati eksikliği - Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu
Yoğun duygular, terk edilme korkusu, dengesiz ilişkiler - Histrionik Kişilik Bozukluğu
Aşırı ilgi ihtiyacı, dramatik davranışlar - Narsistik Kişilik Bozukluğu
Kendini aşırı önemli görme, hayranlık ihtiyacı
C Kümesi Kişilik Bozuklukları (Kaygılı – Çekingen)
Bu grupta korku, kaygı ve kontrol ihtiyacı ön plandadır.C Kümesi – 3 Tür
- Çekingen (Avoidant) Kişilik Bozukluğu
Eleştirilme korkusu, sosyal kaçınma - Bağımlı Kişilik Bozukluğu
Karar vermekte zorlanma, aşırı destek ihtiyacı - Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu
Aşırı düzen, kontrol ve mükemmeliyetçilik
(OKB ile karıştırılmamalıdır)
Tüm Kişilik Bozuklukları – Özet Tablo
| Küme | Kişilik Bozukluğu | Temel Özellik |
|---|---|---|
| A | Paranoid | Aşırı kuşkuculuk |
| A | Şizoid | Sosyal uzaklık |
| A | Şizotipal | Garip düşünceler |
| B | Antisosyal | Kuralsızlık |
| B | Borderline | Duygusal dengesizlik |
| B | Histrionik | İlgi ihtiyacı |
| B | Narsistik | Büyüklenme |
| C | Çekingen | Sosyal korku |
| C | Bağımlı | Aşırı bağlılık |
| C | Obsesif-Kompulsif KB | Kontrolcülük |
Kişilik Bozuklukları Birlikte Görülebilir mi?
Evet. Bir kişide birden fazla kişilik bozukluğu özelliği bulunabilir. Buna eş tanı denir. Ancak tanı, baskın örüntüye göre konur.Kişilik Bozuklukları Tedavi Edilebilir mi?
- Tamamen ortadan kalkmaz, çünkü kişilik yapısının parçasıdır
- Ancak psikoterapiyle yönetilebilir
- İlişkiler, duygu kontrolü ve işlevsellik belirgin biçimde iyileştirilebilir
Sık Sorulan Sorular (S.S.S)
Kişilik bozukluğu ile ruh hastalığı aynı şey mi?Hayır. Kişilik bozuklukları daha kalıcı örüntülerdir.
Kişilik bozukluğu sonradan olur mu?
Belirtiler genellikle ergenlik sonu–erken yetişkinlikte ortaya çıkar.
Kişilik bozukluğu testi var mı?
Tarama testleri vardır; ancak kesin tanı psikiyatrist tarafından konur.
Herkeste kişilik bozukluğu olabilir mi?
Hayır. Ancak herkes bazı kişilik özelliklerini taşıyabilir.
