Sevgili Teknolojiforum ailesi selamlar. İlk önce UZUN BİR YAZI OLACAK. Lütfen sabredin ve okuyun. Bu yazımda hem başımdan geçen olayları anlatmak istedim, hem de ilk yardımın nerede ve nasıl yapılması gerektiğini anlatmak istedim. Yazıya geçmeden önce şunu belirtmek isterim, ilk yardım kimlik kartına sahibim. Sertifika değil, kimlik kartı, bunu da karıştırmamak gerekiyor. Bu ne demek? İlk yardım konusunda gerekli eğitimleri almış ve her hangi bir olay anında gerekli müdaheleyi yapma yetkisine sahibim demek oluyor. Bu belgeyi nasıl alıyorsunuz? En yakın sağlık kuruluşuna, hastaneye ya da Kızılay'a giderek başvurunuzu yapabilirsiniz. Bunu öyle "etrafta kaza olsa da müdahele etsem" olarak düşünmeyin. Yakınlarınızın başına en ufak bir şey gelse bile müdahele etmek hayat kurtarabiliyor. Şunu da belirteyim, yazımda bol bol "Hasta/yaralının ABC'si" diye bir yazı göreceksiniz. Bu ABC; Airway (Havayolu) - Breathing (Soluma) - Circulation (Dolaşım) dır.
Şimdi ilk yardım nedir sorusuyla başlayalım.
İlk Yardım, kaza geçirmiş ya da hayati tehlikesi devam eden kişilere, gerekli ekipler gelene kadar yapılan uygulamaların tümüne denir.
Peki ilk yardımcı ne yapar?
İlk Yardımcı, ilk yardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda hasta veya yaralıya, araç gereç aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan eğitim almış kişi ya da kişilerdir.
İlk Yardımcının amaçları şu şekildedir;
İlk yardımın olmazsa olması temel uygulamalardır. Bunlar 3 şekilde sınıflandırılır;
1- Koruma
Adından da anlaşılacağı gibi koruma, olası bir kaza halinde, başka bir kaza olmaması için yapılan ve yapılması gereken ilk uygulamalardan birisidir. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır. Peki olay yerini değerlendirirken nelere dikkat etmeliyiz?
Yukarıdaki işlemleri yaparken "Tıbbi yardım istemeli" konusunda geldik. 112'yi aradığımızda da yapmamız gereken çok önemli unsurlar var. Bunlar hem 112 operatörünün işini kolaylaştıracak, hem bizim detaylı anlatmamız sebebiyle gelecek olan 112 ekibinin nasıl gelmesi gerektiği anlaşılacak. Yapılması gereken şeyleri de şu şekilde listeleyebiliriz.
3- Kurtarma (Müdahele)
Kurtarma kısmı sizin en soğuk kanlı ve sakin olmanız gereken anlardan birisidir. Kaza anında etrafta çok fazla ses çıkar, çok fazla bağıran/ağlayan insan olabilir. Bunları olabilecek en soğuk kanlı bir şekilde karşılayıp, işinize bakmanız gerekmektedir. Hasta/yaralının durumunun değerlendirilmesine bağlı olarak ilk yardım uygulanmalıdır. Eğer ilk yardım bilinmiyorsa asla hasta/yaralıya dokunulmamalı ve kımıldatılmamalıdır.
İlk önce bir sınava giriyorsunuz. Sizlere toplamda 40 soru soruluyor ve bu 40 sorudan en az 34'ünü doğru yapmanız gerekmektedir. Eğer sınavı geçerseniz, İl Sağlık Müdürlüğü tarafından atanan gözlemciler eşliğinde uygulamalı sınava giriyorsunuz. Burada da yetişkin/çocuk/bebek kalp masajı, yetişkin/çocuk/bebek heimlich manevrası, rentek manevrası (Yaralıyı araçtan çıkartma tekniği) gibi soruları uygulattırıyorlar, bunları da başarıyla geçerseniz belli bir süre geçtikten sonra ilk yardımcı kimlik kartınıza sahip olabiliyorsunuz. Bu arada ilk yardım sınav sorularını İl Sağlık Müdürlüğü, ehliyet sınavı için sorulan ilk yardım sınav sorularını ise Milli Eğitim Bakanlığı hazırlıyor.
Benim başıma gelen şeyleri anlatmadan önce, haberlerde de belki her gün sık sık karşımıza çıkan heimlich manevrasını anlatmak isterim.
Nedir bu heimlich manevrası?
Tam tanımı, "Solunum yolunun yemek ya da yabancı bir cisimle tıkanması sonucu boğulmayı engellemek için kullanılan tekniktir." Yani bir kişi yemek yiyorsa ve soluk borusuna yemek kaçmışsa, konuşamıyor, öksüremiyor ve rengi değişmeye başladıysa bu tekniği uygulamamız gerekiyor. Akılda kalması için maddelersek;
Tabi bu uygulama bebeklerde farklı uygulanıyor.
Ben bu manevrayı 2 kez yaptım. Anneme ve annemin bir arkadaşına. Cidden hiç göz ardı edilecek bir şey değil. Annem kuruyemiş yerken hayatını kaybediyordu. Öksürtmeye çalıştım olmadı, elleriyle boğazını tutmaya başlayınca hemen kaldırdım ve arkasına geçip yapılması gereken işlemleri yaptım ve soluk borusundaki lanet olası badem parçasını çıkarttım. Annemin arkadaşında da aynı şeyler, onda da yemek yerken ekmek parçası kaçmıştı, onu da bir şekilde hallettik.
Bir de kalp krizi geçiren komşumuza kalp masajı yapmıştım ambulans gelene kadar. O zaman İstanbul'da yaşıyordum ve galiba 2020 ya da 2021'di, inanılmaz kar yağmıştı, yollar falan kapanmıştı. Ben de işten çıkıp ağır botlarla 6km yol yürüdükten sonra eve gittim. Hem duşa gireyim derken annem aradı, "Sezer ben komşudayım, ... amcan hareketsiz yatıyor bir baksana" dedi. Üstümü başımı giyindim, indim aşağı. Nefes alıyor mu ve nabzı var mı kontrol ettikten sonra hemen kalp masajı yapmaya başladım. O sırada da ambulansı aramalarını söyledim. yaklaşık 35 dakika boyunca kalp masajı yaptım, neticede ambulans gelemedi. Biz amcayı bildiğiniz kepçenin kepçesine, battaniyelere sararak yükledik ve hastaneye gönderdik. Tabi 35 dakika boyunca sadece kalp masajı kurtaramadı ama onu da tecrübe edinmiş olduk.
Arkadaşlar yazımın sonlarına gelirken şunu da belirtmek isterim. Cidden hiç bir şekilde göz ardı edilmemesi gereken bir konu. Şunun sertifikasını ya da kimlik kartını almak için gireceğiniz dersler belki sizin, belki de aile bireylerinizin hayatını kurtarabilir. Dediğim gibi vaktiniz varsa en yakın sağlık kuruluşuna gidip başvuruda bulunun.
Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Şimdi ilk yardım nedir sorusuyla başlayalım.
İlk Yardım, kaza geçirmiş ya da hayati tehlikesi devam eden kişilere, gerekli ekipler gelene kadar yapılan uygulamaların tümüne denir.
Peki ilk yardımcı ne yapar?
İlk Yardımcı, ilk yardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda hasta veya yaralıya, araç gereç aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan eğitim almış kişi ya da kişilerdir.
İlk Yardımcının amaçları şu şekildedir;
- Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
- Yaşamsal fonksiyonları sürdürmeye çalışmak
- Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek
- İlk yardım ile ilgili gerekli bilgilere sahip olmalı
- Her şeyden önce kendi can güvenliğini sağlamalı
- Sakin kalmalı, pratik olmalı ve kendine güvenmeli
- Eldeki olanakları değerlendirmeli ve ona göre davranmalı
- Olay anında soğuk kanlılık ile 112 acil servisi aramalı
- Olay yerindeki kişileri organize edebilmeli
- Çok iyi iletişim becerine sahip olmalı
İlk yardımın olmazsa olması temel uygulamalardır. Bunlar 3 şekilde sınıflandırılır;
1- Koruma
Adından da anlaşılacağı gibi koruma, olası bir kaza halinde, başka bir kaza olmaması için yapılan ve yapılması gereken ilk uygulamalardan birisidir. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır. Peki olay yerini değerlendirirken nelere dikkat etmeliyiz?
- Kazaya karışan araçlar, mümkünse yolun dışına taşınmalı
- Araçların önüne ve arkasına, belirli bir mesafe bırakarak ışıklı uyarı levhaları yerleştirilmeli (reflektör)
- Araçların kontakları kapatılmalı, el frenleri çekilmeli ve LPG'li ise bagajdan vanaları kapatılmalıdır
- Kaza yerinde, müdahele sırasında yapılan uygulamayı engelleyebilecek ya da ortalığı karıştırabilecek kişi ve kişileri olay yerinden uzaklaştırmalı
- Olası yangın ve patlama riskini azaltmak için, kaza yerinde sigara içilmemeli
- Hasta/yaralı mümkünse yerinden kıpırdatılmamalı
- Hasta/yaralının yaşam bulgularına bakılmalı (bilinci yerinde mi, kendi kendine nefes alabiliyor mu)
- Hasta/yaralıda kırık veya kanama var mı kontrol edilmeli
- Hasta/yaralı olabildiğince sıcak tutmaya çalışılmalı
- Hasta/yaralı bilinci kapalı ise ağızdan herhangi bir şey verilmemeli
- Hasta/yaralıyı olabildiğince sakin tutmalı, korku ve endişesini gidermeye çalışmalı ve açık yarası varsa görmesini engellenmeli
- Tıbbi yardım istemeli (112 aranmalı)
- Ekip gelene kadar olay yerinde kalmalı
Yukarıdaki işlemleri yaparken "Tıbbi yardım istemeli" konusunda geldik. 112'yi aradığımızda da yapmamız gereken çok önemli unsurlar var. Bunlar hem 112 operatörünün işini kolaylaştıracak, hem bizim detaylı anlatmamız sebebiyle gelecek olan 112 ekibinin nasıl gelmesi gerektiği anlaşılacak. Yapılması gereken şeyleri de şu şekilde listeleyebiliriz.
- Olabildiğince sakin olunmalı
- 112 operatörü tarafından sorulara soğuk kanlılıkla ve net bir şekilde cevap vermeli
- Kesin yer ve adres vermeli. Eğer tam olarak emin değilsek etrafımızdaki yapılardan yardım almalı (Camii, AVM, okul, sinema vs...)
- Hasta/yaralının tanımı ve olay yerinin net tarifi verilmeli
- Hasta/yaralı sayısı ve her yaralının durumu hakkında bilgi verilmeli
- Eğer siz bir yardımda bulunduysanız neler yaptığınızı anlatmalısınız
- 112 operatörü telefonu kapatmadan, telefonu kapatmamalısınız
3- Kurtarma (Müdahele)
Kurtarma kısmı sizin en soğuk kanlı ve sakin olmanız gereken anlardan birisidir. Kaza anında etrafta çok fazla ses çıkar, çok fazla bağıran/ağlayan insan olabilir. Bunları olabilecek en soğuk kanlı bir şekilde karşılayıp, işinize bakmanız gerekmektedir. Hasta/yaralının durumunun değerlendirilmesine bağlı olarak ilk yardım uygulanmalıdır. Eğer ilk yardım bilinmiyorsa asla hasta/yaralıya dokunulmamalı ve kımıldatılmamalıdır.
- İlk yardımcı, hasta/yaralının durumunu hızlıca değerlendirerek, gerekli ilk yardım uygulamalarını önceliklerine göre yapmalıdır
- Sağlık personeli gibi davranmamalı
- Hizmeti karşılığında herhangi bir ücret talep etmemeli
- Hasta/yaralının koru ve endişesini giderip sakin tutmaya çalışmalı
- Yapacağı ilk yardım uygulamalarını, hasta/yaralıyı bulunduğu yerde ve kımıldatmadan yapmalı. Ancak tehlike söz konusu ise doğru yöntemlerle bulunduğu yerden uzaklaştırmalı
- Hasta/yaralının sıcak tutulmasına özen göstermeli
- Hasta/yaralının yarasını kesinlikle göstermemeli
- Hasta/yaralının eşyalarından sorumlu olmalı
- İlk yardımcı, sağlık ekipleri gelene kadar hasta/yaralının yanında olmalı ve yalnız bırakmamalı
- İlk yardımın temel uygulamaları
- İnsan vücudu
- Hasta/yaralının değerlendirilmesi
- Temel yaşam desteği
- Solunum yolu tıkanıklığı
- Kanamalar ve şok
- Uzuv kopmaları
- Yaralanmalar
- Yanık ve donmalar
- Kırık, çıkık ve burkulmalar
- Kafa ve omurga yaralanmaları
- Göğüs ağrıları ve kalp krizleri
- Kan şekeri düşüklüğü
- Bilinç bozuklukları ve koma
- Zehirlenmeler
- Göz ve kulağa yabancı cisim kaçmaları
- Boğulmalar
- Hasta ve yaralı taşıma teknikleri
- Salgın hastalıklardan korunma ve ilk yardım
- Deprem ve ilk yardım
İlk önce bir sınava giriyorsunuz. Sizlere toplamda 40 soru soruluyor ve bu 40 sorudan en az 34'ünü doğru yapmanız gerekmektedir. Eğer sınavı geçerseniz, İl Sağlık Müdürlüğü tarafından atanan gözlemciler eşliğinde uygulamalı sınava giriyorsunuz. Burada da yetişkin/çocuk/bebek kalp masajı, yetişkin/çocuk/bebek heimlich manevrası, rentek manevrası (Yaralıyı araçtan çıkartma tekniği) gibi soruları uygulattırıyorlar, bunları da başarıyla geçerseniz belli bir süre geçtikten sonra ilk yardımcı kimlik kartınıza sahip olabiliyorsunuz. Bu arada ilk yardım sınav sorularını İl Sağlık Müdürlüğü, ehliyet sınavı için sorulan ilk yardım sınav sorularını ise Milli Eğitim Bakanlığı hazırlıyor.
Benim başıma gelen şeyleri anlatmadan önce, haberlerde de belki her gün sık sık karşımıza çıkan heimlich manevrasını anlatmak isterim.
Nedir bu heimlich manevrası?
Tam tanımı, "Solunum yolunun yemek ya da yabancı bir cisimle tıkanması sonucu boğulmayı engellemek için kullanılan tekniktir." Yani bir kişi yemek yiyorsa ve soluk borusuna yemek kaçmışsa, konuşamıyor, öksüremiyor ve rengi değişmeye başladıysa bu tekniği uygulamamız gerekiyor. Akılda kalması için maddelersek;
- Kişi nefes alamıyorsa,
- Kişi kuvvetli bir şekilde öksüremiyorsa
- Kişi konuşma yetisini kaybettiyse
- Ciltte ve dudakta renk değişimi varsa
- Bilincini kaybetmediyse
Tabi bu uygulama bebeklerde farklı uygulanıyor.
- İlk önce yapılması gereken boğazına bir şey kaçıp kaçmadığını anlamak. Bunu da ya nefes almıyorsa ya da şiddetli bir şekilde ağlamıyorsa anlayabiliriz.
- Resimdeki gibi bebeği kolumuzun üstüne yatırıyoruz
- Boşta kalan elinizle bebeğin sırtına, kürek kemiklerinin arasına kuvvetli bir şekilde 5 defa vuruyoruz
- Sırtüstü çevirip yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakıyoruz
- Eğer çıkmadıysa ikinci ve üçüncü parmak (yüzük ve orta parmak) kullanılarak göğüs kemiğin alt kısmına, m*eme uçlarının altı hizasında 5 kez baskı uyguluyoruz
- Yabancı cisim çıkana kadar veya bebek bilinçsiz hale gelene kadar bu döngüyü uyguluyoruz
- Eğer bebek bilinçsiz hale gelirse, tıbbi yardım çağırılır ve kalp masajı yapılmaya başlanır.
- Bir elinizin başparmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak koyun.
- Diğer elinizde yumruğunuzu kavrayın ve aynı anda içeri ve yukarı doğru itin. Bu hareketi 5 kez tekrarlayın.
- Nesne dışarı çıkıp nefes alıp öksürebilene kadar hareketi tekrar edin.
- Ayrıca üst karnınızı bir masanın köşesi ya da bir sandalyenin arkasına koyup destekle itebilirsiniz.
- Eğer etrafta sandalye ya da masa yoksa, duvara da yüklenebilirsiniz.
Ben bu manevrayı 2 kez yaptım. Anneme ve annemin bir arkadaşına. Cidden hiç göz ardı edilecek bir şey değil. Annem kuruyemiş yerken hayatını kaybediyordu. Öksürtmeye çalıştım olmadı, elleriyle boğazını tutmaya başlayınca hemen kaldırdım ve arkasına geçip yapılması gereken işlemleri yaptım ve soluk borusundaki lanet olası badem parçasını çıkarttım. Annemin arkadaşında da aynı şeyler, onda da yemek yerken ekmek parçası kaçmıştı, onu da bir şekilde hallettik.
Bir de kalp krizi geçiren komşumuza kalp masajı yapmıştım ambulans gelene kadar. O zaman İstanbul'da yaşıyordum ve galiba 2020 ya da 2021'di, inanılmaz kar yağmıştı, yollar falan kapanmıştı. Ben de işten çıkıp ağır botlarla 6km yol yürüdükten sonra eve gittim. Hem duşa gireyim derken annem aradı, "Sezer ben komşudayım, ... amcan hareketsiz yatıyor bir baksana" dedi. Üstümü başımı giyindim, indim aşağı. Nefes alıyor mu ve nabzı var mı kontrol ettikten sonra hemen kalp masajı yapmaya başladım. O sırada da ambulansı aramalarını söyledim. yaklaşık 35 dakika boyunca kalp masajı yaptım, neticede ambulans gelemedi. Biz amcayı bildiğiniz kepçenin kepçesine, battaniyelere sararak yükledik ve hastaneye gönderdik. Tabi 35 dakika boyunca sadece kalp masajı kurtaramadı ama onu da tecrübe edinmiş olduk.
Arkadaşlar yazımın sonlarına gelirken şunu da belirtmek isterim. Cidden hiç bir şekilde göz ardı edilmemesi gereken bir konu. Şunun sertifikasını ya da kimlik kartını almak için gireceğiniz dersler belki sizin, belki de aile bireylerinizin hayatını kurtarabilir. Dediğim gibi vaktiniz varsa en yakın sağlık kuruluşuna gidip başvuruda bulunun.
Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Moderatör tarafında düzenlendi:
