Histrionik kişilik bozukluğu (HPD), kişinin ilgi odağı olma ihtiyacının aşırı derecede belirgin olduğu, dramatik, duygusal ve dikkat çekmeye yönelik davranışlarla karakterize bir kişilik yapılanmasıdır. Bu yapıya sahip bireyler, başkalarının ilgisini ve onayını sürekli arar; duyguları abartılıdır, ilişkilerde yüzeysellik vardır ve eleştiriye karşı hassastırlar. Histrionik kişilik bozukluğu testi, kişinin bu özelliklere sahip olup olmadığını anlamak için kullanılan psikolojik değerlendirme araçlarını ifade eder. Ancak unutulmamalıdır: Kesin tanı yalnızca psikiyatrist veya klinik psikolog tarafından konur.
Bu testlerin amacı, kişinin davranış biçimlerini, duygusal tepkilerini, ilişki dinamiklerini ve dikkat çekme eğilimlerini değerlendirmektir.
Testler kişiyi “hasta” ilan etmek için değil; farkındalık oluşturmak, belirtileri görmeye yardımcı olmak ve gerekirse profesyonel yardım ihtiyacını belirlemek için uygulanır.
Testler genellikle aşağıdaki davranış ve duygu örüntülerini ölçer:
Bu özelliklerin yaygın, kalıcı ve yaşamı belirgin derecede etkilemesi HPD ihtimalini güçlendirir.
Aşağıdaki test yalnızca bilgilendirme ve farkındalık içindir; tanı amacıyla kullanılamaz.
Her madde için kendini en iyi anlatanı işaretlediğini varsayarak düşün:
0 = Hiç bana uygun değil
1 = Biraz bana uygun
2 = Oldukça uygun
3 = Tamamen bana uygun
Aşağıdaki 20 madde histrionik kişilik özelliklerini değerlendirmek için düzenlenmiştir.
Tüm maddelerdeki puanları topla.
Unutma: Bu test tanı koymaz, sadece farkındalık sağlar.
Bu bozukluğun temelinde ilgi ve beğeni ihtiyacının yoğunluğu vardır.
Kişi sürekli ilgi görmek ister ve bu ilgiyi kaybettiğinde kendini değersiz hisseder.
Duygular çok hızlı değişir; mutlu iken bir anda dramatik bir üzüntü hissedilebilir.
Konuşma tarzı, yüz ifadeleri, jestler abartılı olabilir.
Başkalarıyla hızlı yakınlaşma olur fakat ilişkiler derin değildir.
Başkalarının fikirlerinden, modasından veya davranışlarından kolayca etkilenilir.
Bozukluğun oluşumunda birden fazla etken rol oynar.
Koşullu sevgi, çocuğun dikkat çekme çabasını artırabilir.
Duygusal yoğunluk ve dışa dönüklük özellikleri doğuştan gelebilir.
Model alınan kişiler dramatik ve dışa dönük olabilir.
Tedavinin amacı kişinin:
olmalıdır.
Bu yöntemler kişinin dramatik düşünce kalıplarını fark etmesine yardımcı olur.
HPD doğrudan ilaçla tedavi edilmez; ancak depresyon veya anksiyete eşlik ediyorsa psikiyatrist ilaç verebilir.
Bağımlı veya yüzeysel ilişki döngülerini kırmak için oldukça önemlidir.
Hayır. Sadece farkındalık sağlar; kesin tanı için psikiyatri değerlendirmesi gerekir.
Kişilik yapısı tamamen değişmez ancak terapiyle belirgin iyileşme sağlanabilir.
Genellikle hayır. Ancak duygusal manipülasyon görülebilir.
Evet. İki bozuklukta da duygusal yoğunluk vardır fakat motivasyonları farklıdır.
Kişi gelişimini takip etmek için ara ara yapılabilir ancak tanı koymak amacıyla değil.
Histrionik Kişilik Bozukluğunu Tanımaya Yönelik Testlerin Amacı
Bu testlerin amacı, kişinin davranış biçimlerini, duygusal tepkilerini, ilişki dinamiklerini ve dikkat çekme eğilimlerini değerlendirmektir.
Testler kişiyi “hasta” ilan etmek için değil; farkındalık oluşturmak, belirtileri görmeye yardımcı olmak ve gerekirse profesyonel yardım ihtiyacını belirlemek için uygulanır.
Histrionik Kişilik Bozukluğu (HPD) Belirtileri
Testler genellikle aşağıdaki davranış ve duygu örüntülerini ölçer:
- Dikkat çekme ihtiyacının aşırı olması
- İlginin merkezinde olmayınca rahatsız hissetme
- Duyguları dramatize etme ve abartma
- Fiziksel görünümü ilgi çekmek için kullanma
- Yüzeysel ve hızla değişen duygular
- Eleştiriye aşırı duyarlılık
- Yakınlık düzeyini olduğundan fazla değerlendirme
- Kolay etkilenme
- İlişkilerde yüzeysellik
Bu özelliklerin yaygın, kalıcı ve yaşamı belirgin derecede etkilemesi HPD ihtimalini güçlendirir.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Testi (Öz Değerlendirme Formu)
Aşağıdaki test yalnızca bilgilendirme ve farkındalık içindir; tanı amacıyla kullanılamaz.
Her madde için kendini en iyi anlatanı işaretlediğini varsayarak düşün:
0 = Hiç bana uygun değil
1 = Biraz bana uygun
2 = Oldukça uygun
3 = Tamamen bana uygun
Aşağıdaki 20 madde histrionik kişilik özelliklerini değerlendirmek için düzenlenmiştir.
- İlgi odağı olmadığımda huzursuz olurum.
- Dikkat çekmek için zaman zaman abartılı davranırım.
- Yeni tanıştığım kişilerle hemen yakınlık kurmuş gibi hissederim.
- Duygularım çok hızlı değişir.
- Eleştirilmek beni aşırı üzer.
- Fiziksel görünüşümün dikkat çekici olmasına önem veririm.
- Kendimi ifade ederken dramatik ve teatral olma eğilimindeyim.
- Beğenilmeye ve övgüye çok ihtiyaç duyarım.
- Duygusal tepkilerim çoğu zaman abartılıdır.
- Başkalarının üzerimde kolayca etkisi olur.
- İlişkilerimde yüzeysel yakınlık sık görülür.
- İnsanların ilgisine bağımlı hissederim.
- Dikkat çekmediğimde değersiz gibi hissederim.
- Sorun yaşadığımda dramatize etme eğilimim vardır.
- Sosyal ortamlarda öne çıkmayı severim.
- Cazibesimi ilişkilerde bir araç olarak kullandığım olur.
- Başkalarının bana hayran olmasını isterim.
- Sık sık onay alma ihtiyacım olur.
- Reddedildiğimde aşırı tepki gösterebilirim.
- İnsanların beni sevmesi için çaba göstermem gerektiğini düşünürüm.
Puanlama Rehberi
Tüm maddelerdeki puanları topla.
- 0–15 puan:
Histrionik özellikler düşük. HPD belirtileri belirgin değil. - 16–30 puan:
Zaman zaman histrionik özellikler gösterebilirsin fakat kalıcı olmayabilir. - 31–45 puan:
Dikkat çekme, dramatik ifade ve onay ihtiyacı belirgin olabilir. Profesyonel değerlendirme önerilir. - 46–60 puan:
Histrionik kişilik bozukluğu açısından güçlü belirtiler olabilir. Uzman görüşü almak faydalıdır.
Unutma: Bu test tanı koymaz, sadece farkındalık sağlar.
Histrionik Kişilik Yapısının Temel Özellikleri
Bu bozukluğun temelinde ilgi ve beğeni ihtiyacının yoğunluğu vardır.
1. İlgi ve Onay Arayışı
Kişi sürekli ilgi görmek ister ve bu ilgiyi kaybettiğinde kendini değersiz hisseder.
2. Duygusal Dalgalanmalar
Duygular çok hızlı değişir; mutlu iken bir anda dramatik bir üzüntü hissedilebilir.
3. Dramatik Davranışlar
Konuşma tarzı, yüz ifadeleri, jestler abartılı olabilir.
4. Yüzeysel İlişkiler
Başkalarıyla hızlı yakınlaşma olur fakat ilişkiler derin değildir.
5. Kolay Etkilenme
Başkalarının fikirlerinden, modasından veya davranışlarından kolayca etkilenilir.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Neden Olur?
Bozukluğun oluşumunda birden fazla etken rol oynar.
1. Çocukluk Deneyimleri
- Aşırı ilgi veya aşırı ihmal
- Tutarsız ebeveynlik
- Duygusal manipülasyon içeren aile ortamı
2. Bağlanma Problemleri
Koşullu sevgi, çocuğun dikkat çekme çabasını artırabilir.
3. Genetik ve Mizaç
Duygusal yoğunluk ve dışa dönüklük özellikleri doğuştan gelebilir.
4. Sosyal Öğrenme
Model alınan kişiler dramatik ve dışa dönük olabilir.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Tedavinin amacı kişinin:
- Duygusal tepkilerini düzenlemesi
- Kendilik değerini dış onaya bağımlı olmaktan kurtarması
- Sağlıklı ve derin ilişkiler kurmayı öğrenmesi
olmalıdır.
1. Psikoterapi (En Etkili Yöntem)
- Bilişsel Davranışçı Terapi
- Şema Terapi
- Duygu düzenleme çalışmaları
Bu yöntemler kişinin dramatik düşünce kalıplarını fark etmesine yardımcı olur.
2. İlaç Tedavisi
HPD doğrudan ilaçla tedavi edilmez; ancak depresyon veya anksiyete eşlik ediyorsa psikiyatrist ilaç verebilir.
3. İlişki Çalışmaları
Bağımlı veya yüzeysel ilişki döngülerini kırmak için oldukça önemlidir.
S.S.S – Sık Sorulan Sorular
1. Bu test gerçekten histrionik olup olmadığımı gösterir mi?
Hayır. Sadece farkındalık sağlar; kesin tanı için psikiyatri değerlendirmesi gerekir.
2. HPD tamamen iyileşir mi?
Kişilik yapısı tamamen değişmez ancak terapiyle belirgin iyileşme sağlanabilir.
3. Histrionik kişiler tehlikeli midir?
Genellikle hayır. Ancak duygusal manipülasyon görülebilir.
4. HPD ile borderline bozukluk karışır mı?
Evet. İki bozuklukta da duygusal yoğunluk vardır fakat motivasyonları farklıdır.
5. Bu testi ne sıklıkla yapabilirim?
Kişi gelişimini takip etmek için ara ara yapılabilir ancak tanı koymak amacıyla değil.
