Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Hiperaktivite bozukluğu, tıbbi adıyla Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), bireyin dikkatini sürdürmekte zorlandığı, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik gösterdiği nörogelişimsel bir durumdur. En sık çocukluk çağında fark edilse de, belirtiler ergenlik ve yetişkinlikte de devam edebilir. Hiperaktivite bozukluğu yalnızca “yerinde duramama” değildir; dikkat, davranış ve duygusal kontrol alanlarını birlikte etkiler.
Erken fark edilmediğinde okul, iş, aile ve sosyal yaşamda ciddi sorunlara yol açabilir.

---

Hiperaktivite Bozukluğu Ne Anlama Gelir?​

Hiperaktivite bozukluğu, beynin dikkat, planlama ve dürtü kontrolünden sorumlu bölgelerinin işlevlerinde farklılık olmasıyla ilişkilidir. Bu durum bireyin davranışlarını kontrol etmesini zorlaştırır. Kişi, istemeden de olsa aceleci, sabırsız ve dağınık davranışlar sergileyebilir.
Bu bozukluk bir zeka problemi değildir; hiperaktivite bozukluğu olan bireylerin zekâ düzeyi genellikle normal veya normalin üzerindedir.

---

Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Nasıl Gruplanır?​

Hiperaktivite bozukluğu belirtileri üç ana başlık altında incelenir:

• Dikkat eksikliği belirtileri
• Hiperaktivite belirtileri
• Dürtüsellik belirtileri

Bir bireyde bu belirtilerin tamamı ya da bir kısmı görülebilir.

---

Dikkat Eksikliği Belirtileri​

Bu belirtiler özellikle okul ve iş hayatında belirgin hale gelir.

• Detaylara dikkat edememe
• Dikkatin kolay dağılması
• Uzun süre odaklanamama
• Verilen talimatları yarım bırakma
• Sık sık eşya kaybetme
• Unutkanlık
• Planlama ve organizasyon zorluğu

Bu kişiler çoğu zaman “dalgın” veya “umursamaz” olarak yanlış etiketlenir.

---

Hiperaktivite Belirtileri​

Hiperaktivite, yaşa uygun olmayan aşırı hareketlilik ile kendini gösterir.

• Sürekli kıpırdanma
• Yerinde duramama
• Oturması gereken durumlarda ayağa kalkma
• Aşırı konuşma
• Sessiz oyun oynamakta zorlanma
• Sürekli bir şeylerle meşgul olma ihtiyacı

Çocuklarda bu belirtiler daha belirginken, yetişkinlerde içsel huzursuzluk şeklinde görülebilir.

---

Dürtüsellik Belirtileri​

Dürtüsellik, sonuçlarını düşünmeden hareket etme eğilimini ifade eder.

• Söz kesme
• Sırasını bekleyememe
• Ani kararlar alma
• Sabırsızlık
• Riskli davranışlar
• Öfke kontrolünde zorlanma

Bu belirtiler sosyal ilişkilerde çatışmalara yol açabilir.

---

Çocuklarda Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri​

Çocukluk döneminde belirtiler daha görünürdür.

• Ders sırasında yerinde duramama
• Sınıf kurallarına uymakta zorlanma
• Ödevleri tamamlayamama
• Arkadaş ilişkilerinde sorun
• Öğretmenlerden sık şikâyet alma
• Oyunlarda kurallara uymama

Bu çocuklar çoğu zaman yanlış şekilde “yaramaz” olarak tanımlanır.

---

Yetişkinlerde Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri​

Yetişkinlikte hiperaktivite farklı biçimde ortaya çıkar.

• İşleri sürekli erteleme
• Zaman yönetiminde başarısızlık
• Dikkat dağınıklığı
• İçsel huzursuzluk
• Sık iş değiştirme
• İlişkilerde istikrarsızlık
• Unutkanlık ve dağınıklık

Birçok yetişkin, çocuklukta fark edilmeyen hiperaktivite bozukluğunu geç yaşta öğrenir.

---

Hiperaktivite Bozukluğu Neden Olur?​

Hiperaktivite bozukluğunun tek bir nedeni yoktur.

• Genetik yatkınlık
• Beyin kimyasında farklılıklar
• Doğum öncesi ve sonrası riskler
• Erken çocukluk dönemi faktörleri
• Çevresel etkenler

Ailede DEHB öyküsü varsa risk artar.

---

Hiperaktivite Bozukluğu Günlük Hayatı Nasıl Etkiler?​

Tedavi edilmediğinde yaşam kalitesini ciddi biçimde düşürür.

• Akademik başarısızlık
• İş hayatında süreklilik sorunu
• Sosyal ilişkilerde çatışma
• Düşük özgüven
• Kaygı ve depresyon riski
• Riskli davranışlara yatkınlık

Bu etkiler zamanla kronikleşebilir.

---

Hiperaktivite Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?​

Tanı, çocuk ve ergen psikiyatristi veya yetişkin psikiyatristi tarafından konur.
Tanı sürecinde:

• Ayrıntılı klinik görüşme
• Aile ve öğretmen gözlemleri
• Standart değerlendirme ölçekleri
• Belirtilerin en az 6 ay sürmesi

Tanı tek bir testle değil, bütüncül değerlendirme ile konur.

---

Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Hakkında Genel Bilgiler​

---

Hiperaktivite Bozukluğu Tedavi Edilebilir mi?​

Evet. Hiperaktivite bozukluğu etkili şekilde tedavi edilebilir.

• Psikoeğitim
• Davranışçı terapiler
• İlaç tedavisi (gerekli durumlarda)
• Aile ve okul iş birliği
• Bireysel destek programları

Erken tanı, tedavi başarısını belirgin şekilde artırır.

---

Hiperaktivite Bozukluğu Kendiliğinden Geçer mi?​

Hayır. Hiperaktivite bozukluğu kendiliğinden geçmez. Bazı belirtiler yaşla değişebilir ancak destek alınmadığında erişkinlikte farklı sorunlara dönüşebilir.

---

Sık Sorulan Sorular (S.S.S)​

Hiperaktivite bozukluğu zeka geriliği midir?​

Hayır. Zeka ile doğrudan ilişkili değildir.

Hiperaktivite bozukluğu sadece çocuklarda mı görülür?​

Hayır. Yetişkinlerde de görülür.

Hiperaktivite bozukluğu ilaçsız tedavi edilebilir mi?​

Hafif vakalarda mümkündür; bazı durumlarda ilaç tedavisi gerekir.

Hiperaktivite bozukluğu okul başarısını etkiler mi?​

Evet. Dikkat ve odaklanma sorunları başarıyı düşürebilir.

Hiperaktivite bozukluğu kalıcı mıdır?​

Doğru tedaviyle belirtiler büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.