Dürtü Bozukluğu Nedir?

Dürtü bozukluğu, kişinin ani isteklerini ve davranışlarını kontrol etmekte zorlanması, sonuçlarını düşünmeden hareket etmesiyle karakterize edilen bir ruh sağlığı sorunudur. Bu bozuklukta birey, davranış öncesinde yoğun bir gerilim hisseder; davranışı gerçekleştirdikten sonra ise geçici rahatlama yaşar. Ancak bu rahatlama kısa sürelidir ve çoğu zaman pişmanlık, suçluluk ve olumsuz sonuçlar izler.
Dürtü bozukluğu geçici bir “irade zayıflığı” değil, psikiyatrik değerlendirme ve tedavi gerektiren bir durumdur.

---

Dürtü Ne Anlama Gelir?​

Dürtü, kişinin içinde aniden ortaya çıkan ve hemen yapılmak istenen güçlü istektir. Sağlıklı bireyler dürtülerini kontrol edebilirken, dürtü bozukluğunda bu kontrol mekanizması zayıflar. Kişi, davranışın zararlarını bilse bile kendini durdurmakta güçlük çeker.

---

Dürtü Bozukluğu Türleri Nelerdir?​

Dürtü bozukluğu tek tip değildir; farklı biçimlerde ortaya çıkabilir.

En Yaygın Dürtü Bozuklukları​

• Kleptomani: İhtiyaç olmadığı hâlde çalma dürtüsü
• Piromani: Yangın çıkarma dürtüsü
• Patolojik ku*mar oynama: Kontrolsüz ku*mar davranışı
• Trikotillomani: Saç yolma dürtüsü
• Aralıklı patlayıcı bozukluk: Ani ve orantısız öfke patlamaları
• Kompulsif alışveriş: Kontrolsüz harcama davranışı

Her türün tetikleyicileri ve sonuçları farklıdır.

---

Dürtü Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?​

Belirtiler kişinin yaşam alanlarına göre değişebilir; ancak bazı ortak özellikler vardır.

Davranışsal Belirtiler​

• Sonuçları düşünmeden hareket etme
• Tekrarlayan riskli davranışlar
• Kendini durduramama hissi
• Davranış sonrası pişmanlık

Duygusal Belirtiler​

• Davranış öncesi yoğun gerginlik
• Davranış sırasında haz veya rahatlama
• Sonrasında suçluluk ve utanç

Sosyal Belirtiler​

• Aile ve ilişkilerde sorunlar
• İş veya okul hayatında aksaklıklar
• Yasal ve maddi problemler

---

Dürtü Bozukluğu Neden Olur?​

Dürtü bozukluğunun ortaya çıkmasında birden fazla faktör etkilidir.

Olası Nedenler​

• Beyindeki serotonin ve dopamin dengesizlikleri
• Genetik yatkınlık
• Çocuklukta yaşanan travmalar
• Stresli yaşam olayları
• DEHB, bipolar bozukluk gibi eşlik eden rahatsızlıklar
• Madde kullanımı

Genellikle biyolojik ve çevresel etkenler birlikte rol oynar.

---

Dürtü Bozukluğu Kimlerde Görülür?​

• Ergenler ve genç yetişkinler
• Duygusal düzenleme güçlüğü yaşayanlar
• DEHB veya duygu durum bozukluğu olanlar
• Stresle baş etme becerisi zayıf bireyler

Ancak her yaş ve sosyoekonomik düzeyde görülebilir.

---

Dürtü Bozukluğu Günlük Hayatı Nasıl Etkiler?​

Tedavi edilmediğinde:

• İlişki problemleri artar
• Maddi kayıplar yaşanabilir
• İş ve akademik başarı düşer
• Yasal sorunlar ortaya çıkabilir
• Kaygı ve depresyon gelişebilir

Bu nedenle erken müdahale önemlidir.

---

Dürtü Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?​

Tanı psikiyatrist tarafından konur ve kapsamlı değerlendirme gerektirir.
Tanı sürecinde:

• Klinik görüşme
• Davranış örüntülerinin değerlendirilmesi
• Eşlik eden ruhsal sorunların araştırılması
• Gerekirse psikometrik ölçekler

kullanılır. Tek bir testle tanı konmaz.

---

Dürtü Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?​

Dürtü bozukluğu tedavi edilebilir bir durumdur. Tedavi genellikle çok yönlüdür.

Tedavi Yöntemleri​

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Dürtü–davranış döngüsünü kırmayı hedefler
• Dürtü kontrol teknikleri: Erteleme, dikkat değiştirme
• İlaç tedavisi: Gerekli durumlarda (SSRI’lar, duygudurum düzenleyiciler)
• Stres yönetimi ve gevşeme teknikleri

Tedavi planı kişiye özeldir.

---

Dürtü Bozukluğu Kendiliğinden Geçer mi?​

Hayır. Dürtü bozukluğu kendiliğinden geçmez. Müdahale edilmezse davranışlar pekişir ve daha ciddi sonuçlara yol açabilir. Ancak doğru tedaviyle kontrol altına alınabilir.

---

Dürtü Bozukluğu Hakkında Genel Bilgiler​

---

Ne Zaman Uzman Desteği Alınmalı?​

• Dürtüler günlük yaşamı bozuyorsa
• Davranışlar tekrarlıyorsa
• Pişmanlık ve suçluluk artıyorsa
• Maddi, sosyal veya yasal sorunlar oluşuyorsa

gecikmeden profesyonel destek alınmalıdır.

---

Sık Sorulan Sorular (S.S.S)​

Dürtü bozukluğu irade eksikliği midir?
Hayır. Nörobiyolojik temeli olan bir ruhsal bozukluktur.
Dürtü bozukluğu tedavi edilmezse ne olur?
Davranışlar şiddetlenebilir ve yaşam kalitesi ciddi şekilde düşer.
Dürtü bozukluğu ilaçsız tedavi edilir mi?
Bazı vakalarda terapi yeterli olabilir; bazı durumlarda ilaç gerekebilir.
Çocuklarda dürtü bozukluğu olur mu?
Evet. Özellikle DEHB ile birlikte görülebilir.
Dürtü bozukluğu tamamen geçer mi?
Doğru tedaviyle büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.