Akut Stres Bozukluğu Nedir?

Akut stres bozukluğu (ASB), bireyin travmatik bir olay sonrası kısa süreli bir süre boyunca yaşadığı yoğun kaygı, korku ve stres tepkilerinin yol açtığı ruhsal bir durumdur. Bu durum, travma sonrasında ilk üç gün ile dört hafta arasında görülür. Eğer belirtiler 4 haftadan uzun sürerse, bu durum Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) olarak adlandırılır.
Akut stres bozukluğu, kişinin normalde baş edebileceği stresin çok ötesinde, kötü bir olayın tetiklediği ruhsal bir bozukluktur ve doğru bir şekilde müdahale edilmezse uzun süreli psikolojik etkiler yaratabilir.

---

Akut Stres Bozukluğu Belirtileri​

Akut stres bozukluğu, genellikle travmatik bir olayın hemen sonrasında görülür ve belirli psikolojik, fiziksel ve davranışsal belirtilerle kendini gösterir.

Psikolojik Belirtiler​

• Yoğun kaygı ve korku
• İrritabilite (sinirlilik)
• Yoğun üzüntü
• Travmatik olaya dair sürekli düşünme
• Kabuslar ve sıkıntılı hayaller
• Gerçeklikten kopma (derealizasyon)
• Travmanın tekrar yaşanması (flashbackler)

Fiziksel Belirtiler​

• Baş ağrısı
• Mide bulantısı
• Yorgunluk ve bitkinlik
• Kas gerginliği
• Uykusuzluk veya aşırı uyuma
• Çarpıntı ve nefes darlığı

Davranışsal Belirtiler​

• Toplumdan ve sosyal ortamlardan kaçınma
• İçsel huzursuzluk ve sabırsızlık
• Günlük rutinlerden kaçınma veya bu rutinleri yerine getirememe
• Aşırı uyarılma veya stres tepkileri

Bu belirtiler, travmanın hemen ardından görülmeye başlar ve genellikle kısa süreli olsa da kişinin işlevselliğini ciddi şekilde etkileyebilir.

---

Akut Stres Bozukluğu Neden Olur?​

Akut stres bozukluğu, çoğunlukla bireyin yaşadığı travmatik bir olayın ardından gelişir. Bu travmalar, bireyde yoğun duygusal ve fiziksel tepkilere yol açar.

Yaygın Nedenler:​

• Doğal afetler: Depremler, sel, yangın vb.
• Şiddet veya cinsel saldırı
• Kazalar ve yaralanmalar
• Sevilen birinin kaybı
• Savaş veya terör saldırıları
• Aile içi şiddet veya ev içi travmalar
• Ciddi hastalık teşhisi

Bir kişi, bu tür bir travma sonrasında hayatında bir değişim yaşar ve bu değişim, kişinin psikolojik dengesini bozabilir.

---

Akut Stres Bozukluğu ile Travma Sonrası Stres Bozukluğu Arasındaki Fark​

Akut stres bozukluğu (ASB) ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), benzer belirtiler gösterse de süreleri farklıdır:

• Akut Stres Bozukluğu: Travmatik olayın ardından ilk 3 gün ile 4 hafta arasında devam eder.
• TSSB: Eğer belirtiler 4 hafta sonra da devam ederse ve kişiyi günlük yaşamda zorlamaya devam ederse, bu durum TSSB olarak tanımlanır. TSSB, uzun süreli ve daha karmaşık bir durumdur.

---

Akut Stres Bozukluğu Kimlerde Görülür?​

Her birey, travmatik bir olaya farklı şekilde tepki verebilir. Ancak bazı faktörler, akut stres bozukluğu gelişme riskini artırabilir.

Risk Faktörleri:​

• Geçmişte travma yaşamış olmak
• Ailede psikolojik hastalık öyküsü
• Zayıf sosyal destek
• Aşırı duygusal veya psikolojik hassasiyet
• Şiddet veya travmanın çok şiddetli olması
• Cinsiyet: Kadınlarda akut stres bozukluğu görülme oranı daha yüksek olabilir.

Bunlar, bu bozukluğu tetikleyebilecek faktörlerdir, ancak herkes travma sonrası aynı şekilde tepki vermez.

---

Akut Stres Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?​

Akut stres bozukluğu, genellikle psikiyatrist veya psikolog tarafından yapılan bir değerlendirme ile tanı konur. Tanı, belirli bir süre zarfında meydana gelen semptomların değerlendirilmesine dayanır.

Tanı Süreci:​

• Klinik görüşme
• Semptomların 3 gün ile 4 hafta arası devam etmesi
• DSM-5 Kriterleri: Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından belirlenen tanı kriterlerine göre değerlendirilir.
• Fiziksel ve psikolojik muayene: Semptomlar, başkaca tıbbi sorunlarla karışmasın diye fiziksel bir değerlendirme de yapılabilir.
• Standart testler ve anketler: Bireylerin stres düzeylerini belirleyen ölçekler ve anketler de kullanılabilir.

---

Akut Stres Bozukluğu Tedavi Edilebilir mi?​

Evet. Akut stres bozukluğu tedavi edilebilir. Erken müdahale, semptomların daha uzun süreli hale gelmesini engelleyebilir. Tedavi, genellikle psikoterapi ve gerektiğinde ilaç tedavisi kombinasyonu ile yapılır.

Tedavi Yöntemleri:​

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kişinin stresli düşüncelerini yeniden şekillendirmeye yardımcı olur.
• İlaç tedavisi: Antidepresanlar veya anksiyolitikler, akut stresin yönetilmesinde kullanılabilir.
• Gevşeme teknikleri: Meditasyon, nefes egzersizleri, yoga gibi rahatlama teknikleri de önerilebilir.
• Destek grupları: Travma sonrası yaşanan duygusal zorluklarla başa çıkabilmek için grup terapileri faydalı olabilir.

---

Akut Stres Bozukluğu Kendiliğinden Geçer mi?​

Akut stres bozukluğu bazı durumlarda kendi kendine geçebilir. Ancak, belirtiler 4 hafta boyunca devam ediyorsa, profesyonel yardım almak çok önemlidir. Aksi takdirde, akut stres bozukluğu Travma Sonrası Stres Bozukluğuna dönüşebilir.

---

Akut Stres Bozukluğu Hakkında Genel Bilgiler​

---

Sık Sorulan Sorular (S.S.S)​

Akut stres bozukluğu bir hastalık mıdır?​

Evet, akut stres bozukluğu ruhsal bir bozukluktur.

Akut stres bozukluğu tedavi edilmezse ne olur?​

Tedavi edilmezse, bu durum Travma Sonrası Stres Bozukluğu'na (TSSB) dönüşebilir.

Akut stres bozukluğu ne kadar sürer?​

Semptomlar 3 gün ile 4 hafta arasında devam eder, ancak doğru tedavi ile daha kısa sürede geçebilir.

Akut stres bozukluğu belirtileri diğer hastalıklarla karışır mı?​

Evet, depresyon, anksiyete bozuklukları gibi diğer ruhsal sorunlarla karışabilir.

Akut stres bozukluğu tedavi edilmezse kalıcı etkileri olur mu?​

Evet, tedavi edilmezse kalıcı psikolojik etkiler bırakabilir.